„By przeżyć, trzeba nam czterech uścisków dziennie. By zachować zdrowie, trzeba ośmiu. By się rozwijać, trzeba dwunastu.” – Virginia Satir.
W latach 60. Harry Harlow przeprowadził pewien eksperyment. Chciał udowodnić, że potrzeba bliskości i miłości jest równie ważna jak potrzeba zaspokojenia głodu czy pragnienia. Badanymi były małe małpki rezusy. Badacz stworzył specjalne komory, w których umieścił odcięte od bodźców zewnętrznych małpki. W centralnym punkcie komór zostały postawione dwie „matki”: jedna zrobiona z drutów, a druga z miękkich materiałów. Małpki podzielono losowo na dwie grupy, z których jedna karmiona była przez matkę drucianą, a druga przez szmacianą. Wyniki tych badań jasno wskazywały, że bez względu na to, która matka była tą karmiącą, zwierzęta spędzały większość czasu wtulone w matkę szmacianą. Nawet te, które karmiła druciana, zaraz po karmieniu wracały przytulić się do matki szmacianej. Niezależnie od karmiącej matki małpki zjadły mniej więcej tyle samo pokarmu i przybrały na wadze podobnie w obu grupach, ale te, które karmiła matka druciana gorzej trawiły pokarm, miały częste problemy z żołądkiem i biegunki. Wniosek badacza: brak miękkiej matki był czynnikiem bardzo stresującym. Badania miały też inne negatywne skutki: wiele małpek, które wykarmiła matka druciana stało się agresywnych, nieufnych i cierpiały na wiele zaburzeń podobnych do psychicznych zaburzeń u człowieka. Badanie udowodniło, że potrzeba miłości i bliskości jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka dlatego rola przytulania jest w niej tak bardzo ważna. Link do przebiegu badania:https://www.youtube.com/watch?v=1cvDKuna358&ab_channel=BladyMamut1
Codzienna porcja bliskości ma ogromny pozytywny wpływ. Jak mówi psycholog, dr Jan Astrom „pozytywne emocjonalnie doświadczenie, jakim jest przytulanie, powoduje szereg reakcji biochemicznych i fizjologicznych w organizmie”. Regularne przytulanie łagodzi stres i zmęczenie, poprawia nastrój, sprawia, że czujemy się bardziej radości, można powiedzieć, że jest naturalnym antydepresantem. Podczas przytulania wydziela się serotonina zwana hormonem szczęścia oraz oksytocyna, która może prowadzić do redukowania wpływu stresu na organizm, prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi i poziomu kortyzolu. Regularne przytulanie rozluźnia mięśnie, łagodzi bóle, koi nerwy, dodaje energii i reguluje oddech. Regularne przytulanie wpływa również dobroczynnie na układ odpornościowy, sprzyja zachowaniu dobrego stanu zdrowia oraz zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę i przeziębienie. Według prof. Kerstin Uvnas-Moberg, Swedish University of Agricultural Sciences przytulanie podnosi próg bólu, wywiera efekt przeciwlękowy i sprzyja pojawianiu się pozytywnych interakcji społecznych. Terapia przytulaniem zdecydowanie jest potężnym sposobem leczenia wielu dolegliwości, co potwierdzają wyniki badań naukowych, a na świecie jak i w Polsce powstały już instytucje zajmujące się terapią przytulania.
Przytulanie odgrywa kluczową rolę w rozwoju psychofizycznym dzieci. Tulenie noworodków i niemowlaków powoduje, że dzieci szybciej rosną, lepiej przybierają na wadze i chorują mniej w porównaniu z dziećmi pozbawionymi tej czułości. Ponadto dzieci, które są często przytulane, w przyszłości nie mają problemów z komunikowaniem się z innymi, są bardziej pewne siebie i potrafią mówić o swoich uczuciach, emocjach. U starszych dzieci regularne przytulanie nie tylko pomaga pogłębić więź emocjonalną z rodzicem, ale również wpływa pozytywnie na budowanie poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie. Kiedy coś nas boli, uderzymy się, pierwszą odruchową reakcją jest łapanie się za bolące miejsce, żeby ukoić ból. Kiedy chcemy kogoś pocieszyć w pierwszym odruchu pragniemy go przytulić. Czasami przytulenie daje więcej niż tysiąc słów. Przytulanie odrywa nas od zwykłego toku myślenia i łączy nas z naszym sercem i uczuciami. Uczy nas bycia tu i teraz, cieszenia się chwilą obecną.
Jednym z błędów wychowawczych, mających dalekosiężne skutki w prawidłowym rozwoju emocjonalnym dziecka, jest realizacja sprzecznych komunikatów (szczególnie z języka ciała i słów). Niech dotyk sprawia nam rzeczywistą, a nie wymuszoną radość. Przytulajmy nasze dzieci, bo to oznaka naszej troski i miłości, a nie dlatego, że tak trzeba. Dbajmy o jasny i tożsamy komunikat przy przytulaniu. Jeśli dotykamy to róbmy to z przesłaniem – lubię to, jesteś mi bliski. Nawiązujmy kontakt wzrokowy. Pamiętajmy też o prawie małego dziecka do odmowy takiego kontaktu, nie bądźmy nachalni, nie przekraczajmy niepotrzebnie granic, bądźmy czujni na to, co nasze dziecko do nas mówi. Czułość i kontakt fizyczny z rodzicem jest normą w przypadku niemowląt, ale zmienia się to niestety nie niekorzyść wraz z „dorastaniem” naszego dziecka. Większość małych dzieci lubi dotyk i przytulanie, starszym kilkulatkom nie jest już obojętne, kto to robi. Nastolatki zaś reagują bardzo indywidualnie, zależnie od kontekstu i sytuacji, w jakiej taka forma troski i miłości jest okazywana nawet przez bliskie im osoby. Najważniejsza prawda to ta, że dziecko nie wyrasta z potrzeby dotyku – czasem po prostu powinien on mieć inny charakter, by lepiej spełnić swoją funkcję. Bliskość fizyczna powinna przede wszystkim zmieniać się w trakcie dojrzewania naszych dzieci. Z czułości, która może krępować (szczególnie nastolatków), można przekształcać ją w formy bardziej dostosowane do sytuacji, np.: kontakt w trakcie zabaw, gier, sportów. Warto obserwować potrzeby dzieci i być gotowym na obdarzenie ich czułością wtedy, kiedy tego chcą i potrzebują.
Pisząc o dotyku i przytulaniu, nie można nie wspomnieć o wielu dzieciach z bardzo dużą nadwrażliwością w obrębie tego zmysłu. Jeśli niechęć do przytulania objawia się sztywnieniem, unikaniem, czy nawet złością, może ona mieć podłoże neurologiczne, na które dziecko nie ma wpływu. Jeśli dodatkowo maluch nie lubi brudzić rąk, malować palcami, myć głowy, drażnią go metki warto zasięgnąć porady psychologa.
Opracowały: Ewelina Kiprianiuk, Iwona Zaniewska- Ciep
