Terapia ręki – napięcie mięśniowe i stabilizacja posturalna
Jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój motoryczny dziecka jest wielkość i rozkład napięcia mięśniowego oraz stabilizacja posturalna. Regulacja napięcia mięśniowego jest kontrolowana przez wyższe ośrodki ośrodkowego układu nerwowego, a o stabilizacji decyduje dystrybucja napięcia mięśniowego oraz siła i wytrzymałość mięśni posturalnych.
Nasz organizm. To jedna wielka machina i jeśli zawodzi coś w danym obszarze, to konsekwencje mogą się ujawnić w zupełnie innym. Nie leczymy wtedy objawów , a sięgamy do źródła zakłóceń. Nie można wymagać od 5 letniego dziecka poprawnego chwytu , jeśli to dziecko ma na przykład zaburzenia posturalne, jest bardzo wiotkie, a kompensuje to sztywnością w obwodzie.
Napięcie mięśniowe
Dzieci z prawidłowym podstawowym napięciem posturalnym potrafią osiągać prawidłową postawę ciała, nie wykorzystując mechanizmów kompensacyjnych. Jeśli u dziecka to napięcie jest niewystarczające , dochodzi wtedy do kompensacji we wzorcach postawy i ruchu. Wpływa to na nieprawidłowe obciążenia w układzie ruchu dziecka i tym samym wpływa na rozwój motoryki małej.
Jak się objawia nieprawidłowa dystrybucja napięcia mięśniowego u dziecka ?
- Ma mniejsze zdolności w zakresie wykonywania ruchów precyzyjnych, które wymagają planowania , naśladowania i koordynowania ręki.
- Ma trudności w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała podczas pracy przy stoliku.
- Ma nieprawidłowy chwyt, unika czynności związanych z rysowaniem.
- Występują także nieprawidłowości w zakresie percepcji czuciowej – nieprawidłowy nacisk narzędzia pisarskiego na kartkę.
Stabilizacja posturalna i centralna
Stabilizacja posturalna to utrzymanie postawy ciała w różnych pozycjach. Utrzymanie postawy ciała w trakcie ruchów jest możliwe dzięki stabilizacji centralnej.
Każdy ruch kończyną rozpoczyna się od tego, że mięśnie tułowia napinają się, aby zapewnić dziecku najlepszą pozycję, do wykonania ruchu. Dopiero później następuje ruch ręką czy nogą. Dziecko z dobrą stabilizacją posturalną jest w stanie dłuższy czas utrzymać przy stoliku poprawną postawę i efektywnie wykonywać czynności manipulacyjne czy grafomotoryczne. W przypadku słabej stabilizacji posturalnej , dziecko często pokłada się na stoliku , kołysze się lub kręci na krześle lub podtrzymuje rączkami głowę w trakcie siedzenia.
Jakie ćwiczenia pomogą dziecku doskonalić stabilizację centralną ?
Młodsze dzieci powinny pchać jeździk , bawić się zabawkami typu przybijanki, powinny dużo się czołgać, chodzić na czworakach, przechodzić przez tunele i tory przeszkód, chodzić po drabinkach , wspinać się.
Starsze dzieci powinny wykonywać odpowiednie ćwiczenia, które wzmacniają mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie dynamicznej stabilizacji w trakcie aktywności.
Jakiego typu są to ćwiczenia:
- ćwiczenia mięśni stabilizujących globalnie – części piersiowej prostownika grzbietu, mięśnia prostego brzucha oraz skośnego brzucha, mięśnia czworobocznego lędźwi.
- ćwiczenia mięśni stabilizujących lokalnie – mięśni przykręgosłupowych , prostownika grzbietu, czworobocznego lędźwi oraz mięśni dna miednicy.
- ćwiczenia mięśni klatki piersiowej, mięśni pośladkowych.
Stabilizacja obręczy barkowej
Mięśnie obręczy barkowej odgrywają ogromną rolę w zapewnieniu stabilności i umożliwiają wykonywanie ruchów ręki i przedramienia. Wykonywanie ruchów manipulacyjnych i precyzyjnych jest efektem osiągniętej stabilizacji obręczy barkowej, kontroli nadgarstka oraz koordynacji ruchów palców.
Aktywność stabilizacyjna tułowia zapewnia utrzymanie prawidłowej postawy ciała w trakcie rysowania i pisania oraz umożliwia płynną kontrolę nacisku narzędzia pisarskiego. Dlatego też przed dłuższymi ćwiczeniami stolikowymi zaleca się ćwiczenia i aktywności w których budowana jest stabilizacja barku.