Rozwój słuchu jest niezwykle fascynujący. Już trzy, cztery tygodnie po zapłodnieniu po obu stronach główki pojawiają się pęcherzyki słuchowe,

a chwilę potem wykształcają się kanały półkoliste i nerwy słuchowe.

 Większość płodów zaczyna słyszeć na początku szóstego miesiąca ciąży; potem płód rozróżnia również dźwięki i ich wysokość. Lepiej do płodu docierają tony niskie głosu ojca niż tony kobiece. Wyjątkiem jest głos matki, gdyż niesie się on przez jej ciało.
Docierające dźwięki są w części rozpoznawane i interpretowane, co kształtuje rozwój ośrodków mowy i wpływa na rozwój emocjonalny. Rytm bicia serca czy śpiewanie wieczorem dają poczucie bezpieczeństwa i uspokajają.

Narodziny dziecka to wielkie wydarzenie akustyczne. Dziecko przestaje słyszeć rytm bicia serca matki, odgłosy dochodzące z jej ciała, a dźwięki z zewnątrz są wyraźniejsze. Zmysł słuchu dziecka, które przychodzi na świat, jest całkiem dobrze rozwinięty. Podyktowane jest to wczesnym rozwojem struktur nerwowych odpowiadających za słyszenie. Nie jest jeszcze doskonały, ale spełnia w większej części swoje funkcje. Ponieważ wzrok dziecka, które przyszło na świat, jest jeszcze słaby, dziecko poznaje
otaczającą go rzeczywistość, wykorzystując właśnie zmysł słuchu. Informacje słuchowe docierające do noworodka są jednak dwukrotnie wolniej opracowywane niż u człowieka dorosłego. Dlatego też do dziecka należy mówić wolno i jak najbliżej ucha. Ważna jest także właściwa intonacja i wysokość głosu – modulowanie dźwięków daje dziecku możliwość rozróżniania emocjonalnego wypowiedzi.

Prawidłowy rozwój słuchu jest niezmiernie istotny dla dalszego funkcjonowania, gdyż jest nadrzędny w stosunku do innych rozwijających się funkcji. Rozwój słuchu następuje w kilku obszarach:

• wrażliwość na różne zakresy częstotliwości,
• lokalizacja źródła dźwięku,
• próg słyszalności,
• rozdzielczość czasowa,
• odróżnianie dźwięków w hałaśliwym otoczeniu.

Razem z rozwojem słuchu rozwija się także mowa dziecka.
Najbardziej plastycznym okresem w rozwoju wrażeń słuchowych jest okres od płodowego do niemowlęcego. Późniejsze okresy (przedszkolny i wczesnoszkolny) są również ważne, jeśli chodzi o doskonalenie umiejętności słuchowych. Zabawy rytmiczne, dźwiękonaśladowcze czy wizualizacja słuchowa pomagają uwrażliwić dzieci na dźwięki i lepiej poznać otaczający świat.

Objawy dysfunkcji, zaburzenia towarzyszące

Percepcja słuchowa to zdolność odbierania, rozpoznawania, interpretowania i generowania zachowań w oparciu o słyszane sygnały. Opracowanie informacji ma wpływ na wszystkie sfery naszego życia, także na zachowanie. Jeśli w okresie prenatalnym matka dziecka dużo przebywa w warunkach, gdzie jest dość duży hałas, może mieć to wpływ na późniejsze zaburzenie słuchu. Nieprawidłowe słyszenie to w konsekwencji nieprawidłowa mowa dziecka i np. problemy emocjonalne w grupie. Słuch jest niewątpliwie najważniejszym zmysłem dla dziecka. Jest zarówno źródłem przyjemnych doznań, jak i skutecznym środkiem pobudzania poznawczego. Wspomagany poprzez inne zmysły pozwala poznać otaczający nas świat. Około szóstego miesiąca życia dziecko zaczyna być bardziej świadome własnego głosu, wydaje samo dźwięki o różnych częstotliwościach, samoistnie wsłuchując się w nie. Bawiąc się dźwiękami i gaworząc, tworzy sylaby. Jeśli brak jest u dziecka zainteresowania dźwiękami, nie ma reakcji w postaci odwrócenia głowy w kierunku źródła dźwięku, to należy pilnie obserwować, czy nie ma ono ubytku słuchu.

Nadwrażliwość i podwrażliwość

W grupach przedszkolnych często widzi się dzieci z cechami nadwrażliwości i niedowrażliwienia słuchowego. Nadwrażliwość słuchowa to nieprzyjemne uczucie w uszach powstające pod wpływem głośniejszych dźwięków otoczenia. Większość osób odczuwa w przykry sposób jedynie bardzo głośne dźwięki (powyżej 90–100 dB). Osoby z nadwrażliwością słuchową nie tolerują zwykle dźwięków już znacznie cichszych, np. odgłosów bawiących się dzieci, brzęku naczyń, trzaśnięcia drzwiami, włączonego
odkurzacza, klaksonu samochodu itp. Ponieważ dźwięki te wywołują znaczny dyskomfort lub nawet ból w uszach, osoby cierpiące na nadwrażliwość starają się za wszelką cenę ich unikać, a jeśli to niemożliwe, bardzo cierpią z tego powodu. Dzieci nadwrażliwe na koncertach muzycznych czy w miejscach zwiększonego hałasu zatykają uszy rękoma, starają się uciec od źródła drażniącego je dźwięku, chowają się w miejsca, gdzie słychać będzie bardziej stłumiony dźwięk. Brak u tych dzieci selekcjonowania, co daje efekt ciągłego i drażniącego dopływu dźwięków i powoduje chaos słuchowy.

Ciągłe pobudzenie w tym zakresie powoduje zachowania agresywne i rozdrażnienie. Dzieci podwrażliwe słuchowo natomiast poszukują dźwięków, generują sami bardzo dużo dźwięków o wysokich tonach, mają nierzadko zapotrzebowanie na wibracje w okolicy małżowin usznych. Mając gorszą rejestrację dźwięków, trudniej im usłyszeć i zapamiętać polecenia. Reakcje często nie są adekwatne do zaistniałej sytuacji. Denerwują się, że nie usłyszały tak jak rówieśnicy polecenia. Dzieci podwrażliwe wolą być bliżej głośników, dość intensywnie grają na instrumentach, wielokrotnie dopytują o różne rzeczy. Rodzice tych dzieci zwracają uwagę, że dziecko słyszy tylko to co, chce usłyszeć.