Poradnik integracji sensorycznej

Dziecko na podstawie wzroku kształtuje obraz świata i samego siebie. Prawidłowe funkcjonowanie i budowa narządu wzroku są więc bardzo istotne w procesie rozwoju.Ludzki narząd wzroku jest przystosowany do odbioru bodźców w najróżniejszych warunkach. Widzimy w świetle dziennym i o zmierzchu, różnicujemy bogatą skalę barw, widzimy obiekty oddalone i bliskie, a dzięki ruchomości gałki ocznej możemy obserwować szybko poruszające się przedmioty. Wszystkie te umiejętności opanowujemy dzięki perfekcyjnie zbudowanemu narządowi wzroku.

Objawy dysfunkcji, zaburzenia towarzyszące:

Osłabienie widzenia może wpływać na całościowy rozwój dziecka, zaburzając funkcję ruchową wzroku. Brak rozwoju prawidłowych ruchów gałek ocznych może prowadzić do oczopląsu, oznaczającego zazwyczaj słabą ostrość widzenia. Problemy z prawidłowym widzeniem mogą być przyczyną opóźnień w rozwoju fiksacji. Może to powodować zaburzenia kontaktu wzrokowego niemowlęcia z rodzicem, przyczyniając się do zachwiania więzi rodzic–dziecko. Słaby wzrok może ujawniać się w trudnościach ze śledzeniem przedmiotów, podczas tej czynności dziecko może gubić obserwowany przedmiot. Osłabione widzenie powoduje opóźnienie lub brak występowania funkcji adekwatnych do wieku. Gdy trzymiesięczne dziecko nie ogląda swoich rąk, ponieważ ich nie dostrzega, prowadzi to do niewykształcenia prawidłowej koordynacji obustronnej i braku przekraczania linii środkowej ciała, co z kolei wpływa na opóźnienie rozwoju pojęć przestrzennych i funkcji motorycznych.

Dzieci z problemami widzenia mają zazwyczaj problemy z obuocznością, co zaburza spostrzeganie głębi i widzenie przestrzenne. Przyczyną zaburzeń widzenia obuocznego może być różnowzroczność – znaczna różnica między funkcjami wzrokowymi obu oczu. Następstwem tego stanu jest lepsza ostrość widzenia w jednym oku. Dziecko uczy się wówczas patrzeć każdym okiem naprzemiennie lub korzysta tylko z jednego oka. Kolejną przyczyną zaburzeń obuocznego może być nadwzroczność wymagająca silnej akomodacji przy patrzeniu z bliska, co powoduje nieodpowiednią konwergencję, przyczyniając się do podwójnego widzenia. W takim przypadku bardzo istotna jest szybka korekcja wady przed dobranie odpowiednich szkieł korekcyjnych.

Zaburzenia obuoczności ujawniają się w trudnościach z:

• rozpoznawaniem kształtów i kolorów,
• spostrzeganiem cech przedmiotów: długość, wysokość, położenie przedmiotu w przestrzeni itp.,
• opóźnieniem reakcji na bodźce wzrokowe,
• syntezą i analizą wzrokową,
• oceną odległości przedmiotów,
• koordynacją wzrokowo-ruchową,
• ostrością widzenia,
• zabawami i grami wymagających kontroli wzrokowej,
• widzeniem obrazów trójwymiarowych, które dziecko widzi jako płaskie.

Deficyty widzenia obuocznego może powodować zez, również ukryty. Jedną z jego przyczyn mogą stanowić opóźnienia rozwoju zdolności akomodacji i zbieżności. Wówczas często pojawia się zez zbieżny lub rozbieżny. Czasami dziecko, by uniknąć podwójnego widzenia spowodowanego zezem, może ustawiać głowę w pozycji najdogodniejszego widzenia16, np. pochyla głowę lub całe ciało dla wyraźniejszego widzenia, co ma konsekwencje w postaci wad postawy.

Słabe widzenie może wpływać na rozwój motoryczny. Opóźnienie w podnoszeniu głowy powoduje osłabienie mięśni barków, co opóźnia raczkowanie. Objawami słabego widzenia otoczenia mogą być ruchy autostymulujące, takie jak kołysanie czy uciskanie oczu.
Z powodu słabego rozwoju widzenia dziecko może wykazywać brak zainteresowania małymi przedmiotami, obrazkami, bazgraniem czy stawianiem śladów. Dziecko słabowidzące ma problemy z różnicowaniem figur z tła, postrzeganiem perspektywy, rozpoznawaniem kolorów, odnajdywaniem podobieństw, odwzorowywaniem liter.

Częstym deficytem rozwoju widzenia są nieprawidłowe ruchy gałek ocznych. Pojawiają się one u dzieci z asymetrią ułożenia ciała lub asymetrią postawy. Nierównomierne napięcie mięśniowe dotyczy wówczas również mięśni gałki ocznej. Problemy z ruchomością gałek ocznych mogą się pojawić u starszych dzieci spędzających dużo czasu przed komputerem lub telewizorem. Patrzenie w jeden ograniczony punkt, ogranicza zakres ruchów gałek, zakłócając jednocześnie szybkie przenoszenie wzroku w perspektywie dal-bliskość, poznawanie kształtów, ocena perspektyw, głębi i stosunków przestrzennych.

Bardzo istotna dla rodziców i opiekunów dziecka jest znajomość schematu prawidłowego rozwoju – ważne jest także, aby zwracali oni uwagę na zachowania niepokojące.

U dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym deficyty funkcji wzrokowych mogą ujawniać się w zaburzeniach wodzenia.

Dziecko, które ma problemy z płynnym wodzeniem, może:
· gubić czytany tekst,
· pomagać sobie podczas czytania palcem lub ołówkiem,
· mylić czytane wiersze,
· pomijać litery lub całe wyrazy,
· mylić kolejność podczas szeregowania,
· mieć problem ze śledzeniem tego, co pisze.

źródło: zasoby Internetu