U większość dzieci ze spektrum autyzmu obserwuje się szereg nieprawidłowości w odbiorze i integrowaniu bodźców płynących ze środowiska, co  w zdecydowany sposób utrudnia  dziecku codzienne funkcjonowanie i  naukę. W celu eliminowania zaburzeń  niezbędne  jest  przeprowadzenie Diagnozy Procesów Integracji Sensorycznej, która ukierunkuje  podjęcie właściwych działań terapeutycznych.

Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej mogą zachowywać się dziwnie i niezrozumiale dla otoczenia. Mogą mieć wiele kłopotów, z którymi nie potrafią sobie poradzić. Kłopoty, z którymi się borykają objawiają się często zaburzeniami w zachowaniu. Dzieci ze spektrum autyzmu cechują się intensywnym poszukiwaniem doznań i dużą na nie reaktywnością. System nerwowy nie potrafi we właściwy sposób uruchomić procesów hamowania i pobudzania informacji tak, aby reakcja ruchowa czy zachowanie było właściwe do rodzaju i intensywności bodźca.

Ogólna klasyfikacja zaburzeń sensorycznych:

Zaburzenie przetwarzania sensorycznego SPD
Zaburzenie modulacji sensorycznej:

- nadreaktywność sensoryczna  (obronność dotykowa, niepewność grawitacyjna)

- podreaktywność sensoryczna

-poszukiwanie sensoryczne

Zaburzenie różnicowania sensorycznego:               
Zaburzenie ruchu na bazie sensorycznej:

- zaburzenie posturalne

-dyspraksja

Przykładowe zachowania dziecka świadczące o niektórych typach zaburzeń:

Obronność dotykowa (nadwrażliwość dotykowa) - dysfunkcja integracji sensorycznej, polegająca na tym, że delikatne bodźce dotykowe powodują nadmierne reakcje emocjonalne, rozproszenie uwagi lub inne problemy behawioralne.

PRZYKŁADY:

• ✓ dziecko nie lubi mieć mytej twarzy czy obcinanych paznokci lub mytych włosów,
• ✓ dziecko nie lubi niektórych ubrań: golfów, nowych dżinsów, pasków, czapek itp.; domaga się wycinania metek z większości ubrań,
• ✓ dziecko nie lubi być przytulane ani całowane i odsuwa się, ale czuje się dobrze, kiedy to ono inicjuje dotyk,
• ✓ unikanie tłumu lub zbytniej bliskości ludzi koło siebie,
• ✓ dziecko nie toleruje określonych konsystencji potraw, temperatury i smaku, ma trudności z gryzieniem i żuciem,
• ✓ nie lubi mycia zębów,
• ✓ dziecko nie chce chodzić boso, szczególnie po piasku, trawie itp.
• ✓ silna potrzeba bycia ubranym od stóp do głów, noszenia obszernych ubrań,
• ✓ dziecko trzyma ołówek czy kredki samymi opuszkami palców; zabawek również dotyka samymi opuszkami,
• ✓ zachowania społeczne dziecka są niewłaściwe, np. kiedy stoi w szeregu z innymi dziećmi odsuwa się od dotyku, szczególnie niespodziewanego,
• ✓ dziecko unika lepienia, malowania palcami, zabaw w piasku i innych brudzących aktywności,

Różnicowanie dotykowe - umiejętność uczenia się o rozmiarze, kształcie i fakturze obiektów przez dotyk, bez kontroli wzroku. Dzieci z tego typu zaburzeniem nie potrafią właściwie dostrzegać podobieństw i różnic między bodźcami sensorycznymi, nie potrafią dostosować siły reakcji do bodźca, nie potrafią określić, gdzie zostały dotknięte lub gdzie jest bodziec.

PRZYKŁADY:

• ✓ dziecko ma niską świadomość swojego ciała i wydaje się nie rozumieć, że jego ciało funkcjonuje w przestrzeni,
• ✓ dziecko ma dużą lub małą tolerancje na ból,
• ✓ nie zauważa siniaków i  zadrapań.

Niepewność grawitacyjna - jest spowodowana przez nieodpowiednią modulację wrażeń przedsionkowych o charakterze nadwrażliwości/nadreaktywności,  objawia się silnym lękiem pojawiającym się, kiedy receptory grawitacji są stymulowane poprzez zmianę pozycji głowy lub oderwaniem stóp od podłoża.    

PRZYKŁADY:

• ✓ dziecko boi się układania w nietypowych pozycjach,
• ✓ dziecko boi się chodzić po nierównych powierzchniach, takich jak skałki, drabinki na placu zabaw, krawężniki, błoto, żwir itp.
• ✓ dziecko ma lęk przed oderwaniem nóg od podłoża,
• ✓ dziecko chodząc szura nogami,
• ✓ dziecko ma chorobę lokomocyjną,
• ✓ dziecko wykazuje niechęć do zabaw w pozycji głowa w dół (przewroty do przodu i tyłu itp.)
• ✓ dziecko ma problemy z oceną odległości,
• ✓ dziecko boi się iść po schodach bez barierki np. idąc zawsze jedna ręką trzyma się ściany
• ✓ dziecko ma lęk wysokości

Zaburzenia posturalne - zaburzenia w zakresie precyzyjnego przystosowania ciała do ruchu, przystosowanie posturalne  pozwala na rozwój precyzyjnych ruchów głowy, kończyn, oczu czy języka.      

PRZYKŁADY:

• ✓ brak odruchów obronnych, asekuracji przy upadku  (np., wyciągnięcia rąk)
• ✓ ciało dziecka nie stawia kontry do kierunku wychylenia,
• ✓ dziecko podczas określonej czynności (bieganie, skakanie, chodzenie itp.) wykonuje dużo nieskoordynowanych ruchów,
• ✓ dziecko ma trudności z koordynacją obustronną ciała.

Obniżone  napięcie mięśniowe - objawia się między innymi zmniejszoną umiejętnością utrzymania mięśni w zgiętej lub wyprostowanej pozycji przeciwko  sile grawitacji, która często jest spowodowana  zaburzeniem pracy  układu przedsionkowo-proprioceptywnego.

PRZYKŁADY:

• ✓ dziecko wydaje się być niezgrabne, „wiotkie”
• ✓ uścisk dłoni dziecka jest zbyt delikatny,
• ✓ dziecko podtrzymuje głowę siedząc przy biurku czy stole,
• ✓ dziecko ma często otwarte usta,
• ✓ dziecko często się ślini,
• ✓ dziecko ma trudności z gryzieniem i żuciem pokarmów,
• ✓ dziecko wydaje się słabe, szybko się męczy,
• ✓ dziecko opiera się na przedmiotach lub innych ludziach,
• ✓ dziecko woli leżeć lub bawić się w pozycji leżącej, nie wytrzymuje długo na czworaka czy w klęku,  
• ✓ dziecko często siedząc zsuwa się z krzesła,
• ✓ chwyt dłoni dziecka może być słaby, pisanie zbyt lekkie

Planowanie motoryczne - zdolność mózgu do wymyślenia, zorganizowania i przeprowadzenia sekwencji nieznanych wcześniej działań.          

PRZYKŁADY:

• ✓ dziecko brzydko pisze, nie trzyma się linijek, a jego pismo wydaje się falować,
• ✓ dziecko jest niezgrabne i często ma urazy, wpada na przedmioty,
• ✓ dziecko ma trudności z ubieraniem się, szczególnie z zapięciami (guziki, zamki błyskawiczne, rzepy)
• ✓ dziecko wolno zaczyna zadania i potrzebuje dodatkowego czasu, aby je zrozumieć,
• ✓ dziecko jest impulsywne, działa w pośpiechu,  może też czasami nie zdawać sobie sprawy z kwestii bezpieczeństwa,
• ✓ dziecko ma problemy z odtwarzaniem i imitowaniem ruchów

Źródło: www.autyzm.org.pl

Integracja sensoryczna: co to jest?

Mały człowiek dla prawidłowego rozwoju powinien: poznawać własne ciało, eksplorować otoczenie w  którym żyje, zdobywać wiedzę o otaczającym świecie - wszystkie te informacje są mu dostarczane przez zmysły. Wyróżnia się zmysły odbierające bodźce z otoczenia (dotyk, słuch, wzrok, powonienie, smak) oraz te, które odbierają informacje z głębi naszego ciała (zmysł równowagi, czucia ułożenia i ruchów ciała).  Różnorodne i systematyczne bodźce zmysłowe,  pozytywnie wpływają  na rozwój i dojrzewanie układu nerwowego. Ścisłe współdziałanie wszystkich narządów zmysłowych (czyli ich integracja) jest bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju człowieka.  

Pojęcie integracji sensorycznej jako pierwsza opisała dr A. Jean Ayers jako ”proces  neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania.” Twórczyni metody integracji sensorycznej porównuje ten proces z ruchem ulicznym na skrzyżowaniu w centrum miasta. Jeśli bodźce zmysłowe przepływają nieharmonijnie, to mamy wtedy do czynienia z zaburzeniami integracji sensorycznej, czyli swoistym korkiem ulicznym, który może w konsekwencji prowadzić nawet do karambolu. Do harmonijnego rozwoju i optymalnego funkcjonowania dziecka w świecie,  niezbędna jest prawidłowa integracja sensoryczna.

Zaburzenia integracji sensorycznej: objawy

Zaburzenia integracji sensorycznej nie wynikają z uszkodzeń narządów zmysłów, lecz są swoistymi problemami układu nerwowego z odbiorem, porządkowaniem i interpretacją bodźców zmysłowych. Dziecko z powyższymi trudnościami może w ogóle nie zauważać pewnych bodźców, reagować na nie z opóźnieniem albo wręcz przeciwnie, reakcja może być  nadmierna. U każdego dziecka może to wyglądać inaczej, zaburzenia SI to zbiór pewnych  nieprawidłowości w rozwoju zmysłowo-ruchowym. Dlatego wyróżnia się objawy zaburzeń integracji sensorycznej, które występują w różnych konfiguracjach i nasileniu.

Niemowlęta i małe dzieci:

• Sen- problemy z zasypianiem, częste wybudzanie się, budzenie się z krzykiem i płaczem.
• Samoregulacja- trudności z wyciszaniem się, częsty płacz, napady wybuchów złości, drażliwość i hałaśliwość.
• Jedzenie- problemy z odruchem ssania w okresie noworodkowym, problemy z wprowadzaniem nowych pokarmów, częsty odruch wymiotny. Unikanie pewnych faktur i konsystencji jedzenia  a nawet wybiórcze jedzenie (ze względu na fakturę, zapach, smak czy kolor).
• Dotyk- unikanie dotyku innych osób i przytulania, odpychanie się od rodzica, nietolerowanie ubierania i zabiegów higienicznych (mycie, kremowanie, czesanie, obcinanie paznokci, mycie zębów), unikanie zabaw i sytuacji gdzie dziecko może się pobrudzić, unikanie pewnych materiałów, szwów w ubraniach, części garderoby (czapka, szalik).
• Czucie głębokie- uderzanie główką o ścianę lub łóżeczko, gryzienie, szczypanie, ściskanie siebie lub innych osób, brak wyczucia siły, zbyt mocne i siłowe zachowania w kontaktach z innymi, ocieranie się o ściany lub innych, potrzeba mocnego dotyku, docisku pewnych części ciała a nawet czasami masturbacja dziecięca.
• Ruch-protest przy nagłych zmianach położenia ciała w przestrzeni, niechęć do przebywania w określonych pozycjach, potrzeba bycia w ciągłym ruchu (noszenia, wożenia w wózku, noszenia w chuście, ciągłe bieganie), niezgrabność, słaba równowaga, ciągłe upadanie i potykanie się, wpadanie na przedmioty u dzieci chodzących. Nadmierne huśtanie się lub kręcenie, wybieranie tylko określonych aktywności na placu zabaw przy unikaniu innych. Unikanie ruchu i zabaw ruchowych.
• Słuch- najdrobniejsze dźwięki wybudzają dziecko, bardzo negatywna reakcja na pewne dźwięki (suszarki, blendera, odkurzacza, karetki), pobudzenie lub lęk w miejscach bogatych w różne dźwięki (galeria handlowa, market, festyny a nawet kościół).
• Wzrok- duża wrażliwość na jasne światło (odwracanie głowy, rozdrażnienie, płacz), silne pobudzenie w miejscach tłocznych i ruchliwych.
• Emocje- problem z oddzieleniem od opiekuna, nadmierne wycofanie w nowych sytuacjach, brak reakcji na zakazy opiekuna, drażliwość i nadmierna labilność emocjonalna (od płaczu do śmiechu)

Przedszkolaki i uczniowie:

• Nieprawidłowe napięcie mięśniowe, wady postawy.
• Problemami z koncentracją uwagi, zwłaszcza w grupie.
• Zbyt duża ruchliwość dziecka lub odwrotnie preferowanie siedzącego trybu życia, unikanie zabaw i gier ruchowych.
• Niezgrabność ruchowa, ociężałość i sztywność, obniżona równowaga i koordynacja, problem z uczeniem się nowych umiejętności
• Problemy w czynnościach precyzyjnych takich jak pisanie, cięcie, rysowanie, nawlekanie, często niechęć i unikanie ich.
• Problemy z opanowaniem umiejętności czytania i pisania.
• Nadwrażliwość na dotyk przejawiającą się unikaniem czynności higienicznych, metek lub niektórych ubrań, zabaw w piasku, zabaw plasteliną, farbą (malowanie palcami),  nadmierne reakcje na pobrudzenie się.
• Unikaniem huśtawek, zjeżdżalni, karuzeli, drabinek lub nadmiernym poszukiwaniem tego typu zabaw.
• Unikaniem miejsc zatłoczonych, głośnych, nieprzewidywalnych ( komunikacja miejska, supermarket, festyny itp.) lub po pobycie w takim miejscu nadmierne pobudzenie, zdenerwowanie.
• Poszukiwaniem mocnego dotyku, uderzania i uciskania własnym ciałem o innych ludzi lub przedmioty.
• Nadwrażliwością na różne dźwięki i hałas, brak możliwości skupienia uwagi w hałasie.
• Nadwrażliwością na bodźce wzrokowe: światło, pobudzenie lub brak skupienia uwagi w miejscach o dużej ilości kolorów, świateł, ludzi.
• Nadwrażliwość na zapachy, wyczuwanie ich z daleka, odmowa jedzenia pokarmów ze względu na ich zapach, łatwy odruch wymiotny ze względu na zapach.
• Unikaniem niektórych smaków, konsystencji pokarmów a nawet jedzeniem wybiórczym.

O integracji sensorycznej słyszymy zazwyczaj w kontekście jej zaburzeń. Tymczasem nawet u zdrowych dzieci warto wspierać działanie systemu nerwowego i koordynację ruchową. W jaki sposób to robić? Przede wszystkim dostarczając dziecku zróżnicowanych doświadczeń zmysłowych. Pomocne mogą okazać się zabawki sensoryczne, które stymulują wzrok malucha, jego słuch, dotyk czy zmysł równowagi.

Co to jest integracja sensoryczna?

Najprościej mówiąc, integracja sensoryczna to zdolność do odbierania, gromadzenia i analizowania wrażeń, docierających z różnych zmysłów. Na podstawie tych doświadczeń, mózg tworzy odpowiednią do sytuacji reakcję adaptacyjną. Integracja sensoryczna kształtuje się już w okresie płodowym, a jej rozwój trwa do około siódmego roku życia. Jeśli proces przebiega prawidłowo, dziecko nie ma problemów z napięciem mięśniowym, koordynacją ruchową czy nauką nowych umiejętności. 

Czym się bawić, by wspierać prawidłowy rozwój sensoryczny?

Jest mnóstwo sposobów na wspieranie u dziecka prawidłowych procesów integracji sensorycznej. Większość zwykłych zabawek wykorzystanych w odpowiedni sposób można uznać za zabawki sensoryczne. Pomocne akcesoria odnajdziemy też w kuchni lub przygotujemy je samodzielnie w domu. W sklepach zaś znajdziemy gniotki, instrumenty, masy plastyczne, zabawki kontrastowe, układanki wspierające motorykę małą czy akcesoria sportowe. Jak stymulować nimi poszczególne zmysły?

Zmysł dotyku

• Gniotki

W przypadku starszych dzieci dobrze sprawdzają się tzw. gniotki. Najczęściej wykonane są z tworzywa sztucznego, które naprzemiennie rozciąga się i kurczy. Zabawki te przybierają różne formy – zwierzątek, piłeczek albo kulek z wypustkami lub specjalnymi włosami. Dziecko może je ściskać, ugniatać i próbować rozerwać, pobudzając w ten sposób układ nerwowy do sprawniejszego działania.

• Masa plastyczna

Podobną funkcję, jak w przypadku gniotków, spełnia masa plastyczna. Tutaj wybór jest ogromny: sprytna plastelina, masy odbijające się od podłoża, zmieniające kolor pod wpływem temperatury, wydające dźwięki, świecące w ciemności czy zupełnie niewidzialne. Ich ugniatanie rozwija dodatkowo motorykę małą, czyli usprawnia ruchy dłoni i palców. Wyćwiczone mięśnie sprzyjają natomiast nauce starannego pisania oraz poprawnego trzymania długopisu, ołówka czy nożyczek.

• Masa solna, kasza, ryż, piasek

Zabawki do stymulowania zmysłu dotyku można też zrobić samemu. Wystarczą materiały o różnych fakturach, masa solna, kasza, ryż, makarony czy zwykły piasek. Pozwalajmy dziecku dotykać różnych konsystencji, brudzić ręce w błocie, moczyć je
w kałużach, ugniatać ciasto czy wyciskać w dłoniach owoce.

• Zabawy z rodzicami

Aby stymulować zmysł dotyku, warto często przytulać swoje dziecko, głaskać je i bawić się w bliskim kontakcie fizycznym. W przypadku najmłodszych dzieci świetną okazją do tego są kąpiel i wieczorny masaż. Zawsze sprawdzajmy, jak nasze dziecko reaguje na dostarczane mu bodźce i starajmy się dostosować do wysyłanych przez nie sygnałów.

Zmysł słuchu

• Instrumenty muzyczne

Zmysł słuchu można rozwijać dzięki prostym instrumentom muzycznym. Mogą to być kolorowe dzwoneczki, drewniane kastaniety, trójkąty, marakasy, gwizdki czy harmonijki. Zachęcajmy dziecko do grania, wydawania cichych i głośnych dźwięków oraz powtarzania prostych rytmów. Muzyka pobudza układ nerwowy, pozytywnie wpływa na emocje, wzmacnia pamięć i wspiera rozwój intelektualny. Tworzenie lub słuchanie muzyki zachęca także do ruchu, a taniec stanowi świetne ćwiczenie stymulujące czucie głębokie.

• Świat wokół nas

Wsłuchujmy się w otaczający świat i wspólnie naśladujmy dźwięki wydawane przez zwierzęta, samochód czy drzewa. Pokażmy dziecku, jak brzmi stukanie w szklankę, butelkę, podłogę, drzwi czy stolik do karmienia. Wspólnie muzykowanie może odbywać się przy okazji codziennych czynności – gotowania, jedzenia posiłków, kąpieli czy sprzątania zabawek.

Zmysł wzroku

• Zabawki i książeczki o kontrastowych barwach

Zmysł wzroku stymulują wszystkie zabawki o kontrastowych barwach. Szczególnie polecane są niemowlętom, których oczy powoli przystosowują się do widzenia kolorów i kształtów. Na początku świetnie sprawdzą się biało-czarne lub czerwone karty z prostymi figurami. Z czasem można pokazywać dziecku bardziej skomplikowane wzory o mniej wyrazistych barwach.

• Kolorowe lampki

Jako zabawki stymulujące zmysł wzroku, można też potraktować świecące w ciemności, kolorowe lampki. Pamiętajmy jednak, aby ich światło nie było zbyt intensywne. Świetnie sprawdzają się lampki ledowe o różnych barwach, a także żelowe lub kalejdoskopowe.

• Cienie na ścianie

U starszych dzieci rozwój zmysłu wzroku wspieramy poprzez różne zabawy – na przykład wskazywanie kolorów czy szukanie wyróżniających się elementów. Możemy też bawić się latarkami, cieniami na ścianie i przy pomocy lusterka puszczać zajączki. Jeśli dodatkowo zachęcimy dziecko do układania palców na kształt zwierzątek lub przedmiotów, wesprzemy rozwój motoryki małej.

Zmysł równowagi i ruch

• Piłki do skakania

Zmysł równowagi można kształtować przy pomocy piłek czy przyrządów do skakania, platform do utrzymywania równowagi lub tradycyjnych skakanek. Jak z nich korzystać? Zachęcajmy dziecko do balansowania na dużych piłkach, proponujmy zabawy z rzucaniem do celu lub utrzymywaniem równowagi. Maluch rozwinie w ten sposób koordynację wzrokowo-ruchową i usprawni motorykę dużą.

• Podłoga i domowe przeszkody

W przypadku młodszych dzieci i niemowląt warto stworzyć im w domu bezpieczną przestrzeń do odkrywania świata. Kładźmy je na podłodze, pozwólmy wspinać się na łóżko, swobodnie przekręcać i dźwigać. Nie unikajmy także bujania, noszenia na rękach czy wspólnego tańca. Takie ćwiczenia to ważny wstęp do pobudzania zmysłu równowagi i czucia głębokiego.

źródło: www.dziecisawazne.pl

High Need Babies, czyli dzieci o wysokich potrzebach, wymagające. Są to dzieci, które już od pierwszych dni po urodzeniu charakteryzuje bardzo duża aktywność, odbieranie i odczuwanie wszystkiego bardziej intensywnie, domaganie się bardzo częstych karmień, problem z odstawieniem od piersi, częsty płacz, jęczenie, niezadowolenie, trudne usypianie i bardzo płytki sen, „nieodkładalność”, nadwrażliwość na bodźce. Specjaliści pracujący z małymi dziećmi określają powyższe zachowania jako zaburzenia samoregulacji.

Według teorii integracji sensorycznej zaburzenia samoregulacji są jednym z najwcześniejszych wskaźników problemów z odbiorem i przetwarzaniem bodźców sensorycznych. U części niemowląt problemy z samoregulacją występują przez pierwszy miesiąc po urodzeniu, a nawet przez pierwsze 3 miesiące. Dlatego okres noworodkowy jest okresem ochronnym, który ma na celu przystosowanie się niedojrzałego układu nerwowego dziecka do życia w nowych warunkach. High need babies prezentują powyższe zachowania przez cały okres niemowlęcy i dłużej. Dzieci te są w grupie ryzyka wystąpienia problemów z integracją sensoryczną. Nie można jednak jednoznacznie stwierdzić, czy dane dziecko w przyszłości będzie miało dysfunkcje w tym zakresie. Obecnie nie ma badań naukowych stwierdzających przyczyny występowania zaburzeń integracji sensorycznej ze stuprocentową pewnością. Większość informacji w tym zakresie czerpana jest z analizy przebiegu ciąży, porodu oraz historii rozwoju dzieci posiadających już diagnozy SI. Na tej podstawie wyróżniamy czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń SI, wśród których są także problemy z samoregulacją w okresie niemowlęcym.

Tak lub nie?

Nie można więc udzielić jednoznacznej odpowiedzi – tak lub nie.  Tak czy siak, jednoznacznie możemy stwierdzić że HNB są w grupie ryzyka zaburzeń SI. Niektóre z nich mogą trafić do terapeuty SI już we wczesnym okresie życia, inne dopiero w przedszkolu lub szkole, jeszcze inne w ogóle. Zaburzenia SI są bardzo zindywidualizowane, zarówno ze względu na rodzaje objawów, jak i stopień ich nasilenia. Im trudniej dziecku funkcjonować w domu czy wśród rówieśników, tym bardziej prawdopodobne jest, że zostanie postawiona diagnoza o zaburzeniach. Nie szukajmy więc zaburzeń na siłę, ale uważnie przyglądajmy się naszym dzieciom.

Czasami wystarczy tylko tyle lub aż tyle. Możemy bawić się z własnym dzieckiem, jednocześnie wspierając jego rozwój i zapobiegając poważniejszym zaburzeniom integracji sensorycznej.

Autorka tekstu: Aleksandra Charęzińska, źródło: www.dziecisawazne.pl 

Dotyk

1) Masażyki – pamiętasz zabawy w rysowanie na placach różnych kształtów lub zabawę „pisze pani na maszynie A, B, C”. To są właśnie dziecięce masażyki. Są bardzo ważne dla rozwoju układu dotykowego, schematu własnego ciała, utrwalania części ciała. Większość dzieci je uwielbia. Możemy bawić się w ten sposób na siedząco, na leżąco (na plecach czy brzuszku). Rysujemy palcem rzeczkę, słoneczko, padający deszczyk- im dziecko młodsze tym prostsze i mniej skomplikowane wierszyki. Od ok 3/ 4 mca.

2) Zabawy fakturowe - nasze dziecko powinno dotykać jak największej ilości różnych faktur i struktur. Rożne rodzaje materiałów (sztruks, flanela, aksamit), różne faktury (gładkie, szorstkie, puchate, miękkie, twarde, kłujące). Zabawki możesz przygoowac sama ze zbędnych kawałków materiałow lub też kupić gotowe. Zapewnijmy maluchowi możliwość dotykania różnych rzeczy. Od ok. 3/ 4 mca.

3) Basen sensoryczny - duży pojemnik (pojemnik na pościel, miska, pudełko, kojec)- napełniamy różnymi elementami- piłeczki plastikowe, gumowe, z kolcami, piankowe klocki, gąbki, myjki, skrawki różnych materiałów (sztruks, flanelka, futerko) a także materiały sypkie: makaron, kasza, mąka ziemniaczana, fasola, ryż, piasek itp. Tutaj także możesz skorzystać z gotowego rozwiązania. Dziecko już od momentu kiedy samo siedzi, może bawić się w takim miejscu, jeśli jeszcze nie siedzi możesz położyć je na brzuszku (mniej elementów w basenie).  Od ok. 6 mcy.

4) Gniotki - napełnij kolorowe balony różnymi materiałami sypkimi- mąka, mąka ziemniaczana, kasza, groch, ryż, cukier itp. Niech dziecko ściska, pociera, rzuca gniotkami. Niemowlaki poznają świat poprzez wkładanie wszystkiego do buzi, to normalne – dopóki nie ma zębów nie powinno przegryźć zabawki, a jeśli to zrobi – to trudno ;) zrobisz mu nową. Od ok 4/5 mca.

Równowaga/ układ przedsionkowy

1) Kołysz swoje dziecko, bujaj, noś - nie bój się, że się przyzwyczai i będzie „małym tyranem”. Dziecko zdecydowanie tego potrzebuje do prawidłowego rozwoju – jest to w tej chwili wręcz zalecane rozwojowo.  Śmiało możesz używać kołysek, hamaków, foteli bujanych, Memoli – ale unikaj mechanicznych huśtawek, bujaczków.  Od urodzenia.

2) Bujanie w kocyku – dziecko kładziemy się na rozłożonym dużym kocu, a dwie dorosłe osoby delikatnie bujają na boki. Świetna zabawa, wycisza i pomaga w wyciszaniu oraz relaksacji – taki domowy hamak na cztery ręce ;)) Od 4 mca.

3) Obroty – Podczas przewijania i ubierania delikatnie obracaj dziecko na boki (zgodnie z zasadami pielęgnacji neurorozwojowej) zrób z tego fajną zabawę połączoną ze śpiewaniem, opowiadaniem, całowaniem i określaniem części ciała dziecka. Przygotuje to dziecko do samodzielnych obrotów, zapobiega asymetrii. Od urodzenia.

Czucie głębokie/ propriocepcja

1) Naleśnik – ciasno zroluj dziecko w koc, kołdrę,  karimatę lub materac, bawiąc się w smarowanie i zawijanie naleśnika, pouciskaj je troszkę.  Od ok 6 mca.

2) Masowanie dziecka piłeczką z wypustkami – po ciele, można w ubranku lub bez – w zależności co preferuje (niektóre dzieci nie lubią tej zabawy a inne wręcz się domagają- zaobserwuj jak jest w przypadku twojego dziecka Od ok. 6/8 mcy zacznij od najbardziej lubianych miejsc – zazwyczaj są to stopy. Od ok. 6/8 mcy.

3) Masaż dociskowy – zamiast delikatnego głaskania-obejmij ręce, nogi maluszka i delikatnie dociśnij zwłaszcza dla dzieci nadwrażliwych dotykowo, które nie lubią delikatnego dotyku. Od 6 tygodnia.

Wzrok

1) Kontrasty – poprzez zawieszenie obok łóżeczka, kojca czy przewijaka kart z czarno- białymi wzorami. Można też zastosować czarno -biały wzór na kocyku (zamiast pastelowego). Pogrubione kontrasty są dużo lepsze w tworzeniu połączeń wzrokowych w mózgu. Codziennie zmieniaj plansze. W czasie zabawy weź jedną, potrzymaj w odległości ok 20 cm i powiedz co na niej widać. Po ukończeniu 1 mca, niektóre dzieci później – 6/8 tydzień – kwestia indywidualna.

2) Kolory – można zacząć prezentować kolorowe piłki, balony w żywych kolorach- żółty, czerwony, pomarańczowy. Można też rozważyć zawieszenie nad łóżeczkiem karuzeli, zabawek, balonów czy wstążek przy suficie- wieszamy na wysokości brzuszka/ pępka zawsze na środku – żeby nie utrwalać pozycji odgięciowych i asymetrycznych. Pom 2/ 3 miesiącem.

3) Śledzenie ruszających się przedmiotów – puszczaj zajączki na ścianie (lusterkiem) czy światło latarki, puszczaj dziecku bańki mydlane). Od 6 mca.

Słuch

1) Mówienie, śpiewanie, muzyka – Mów do dziecka, szeptaj do uszka, zmieniaj ton głosu, śpiewaj piosenki i kołysanki, puszczaj dziecku „miłą”  i spokojną muzykę. Od urodzenia a nawet w okresie prenatalnym (dziecko słyszy już od ok 5 mca życia płodowego) .

2) Grzechotanie – Gdy dziecko już chwyta, podawajcie dziecku najpierw miękkie, potem twardsze grzechotki, niech podwieszane zabawki, w które uderza rączkami wydają dźwięki (dzwonki, grzechotanie). Ok. 3/4 mc.

3) Tworzenie własnych dźwięków – granie na różnych instrumentach i przedmiotach (marakasy, dzwoneczki, butelka z grochem czy ryżem, a nawet łyżka i miska).  Od ok 6 mca.

Węch

1) Naturalna prezentacja zapachów – prezentuj dziecku różne pachnące produkty spożywcze, przyprawy itp. Ok. 6 mca.

2) Puszki zapachowe – fajnym pomysłem są puszki, czy pojemniki zapachowe (np. na przyprawy) wypełnione różnymi naturalnymi substancjami (np. cynamon, wanilia, anyż, imbir itp.). Podawaj dziecku do  wąchania tylko naturalne zapachy, unikaj olejków zapachowych czy perfumowanych kosmetyków. Od ok 6/8 miesiąca.

Smak

1) Edukacja smakowa – Wprowadzając nowe potrawy nie zniechęcaj się, czasami trzeba zaprezentować dziecku dany smak kilkukrotnie zanim go zaakceptuje, natomiast nigdy nie podajemy dziecku potraw na siłę. Staraj się podawać dziecku różnorodne smaki, nie dosładzaj i nie dosalaj potraw. Po 6 mcu.

2) Dieta BLW – wielu specjalistów zaleca stosowanie diety BLW- gdzie dziecko je produkty w kawałeczkach, samo wybierając na co ma ochotę. Ale dopiero od momentu jak samo siądzie, i nie każde dziecko będzie preferowało ten rodzaj karmienia, niektóre jednak  wolą papki. Jest to jednak alternatywa do tradycyjnego sposobu wprowadzania pokarmów. Od momentu jak samo usiądzie.

Należy pamiętać, że każde dziecko jest inne, ma inną wrażliwość na bodźce – nigdy nie stosujemy nic na siłę – jeśli dziecko nie chce (płacz, niepokój, ucieczka), to go nie zmuszamy. Staramy się dobierać zabawy i aktywności do jego wieku i możliwości, nie przyspieszamy – czekamy, aż dziecko będzie gotowe. U dzieci bardzo wrażliwych stosujemy metodę małych kroków: troszeczkę, krótko, do pierwszych oznak niezadowolenia. Okres noworodkowy (1 miesiąc, u niektórych dzieci dłużej nawet do ukończenia 3 mca) – jest okresem ochronnym, dziecko ma za zadanie przystosować się do życia w nowym środowisku, nie stymulujemy wtedy dziecka - jedynie poprzez naturalne, codzienne aktywności i czynności (chyba że są wskazania medyczne).

Źródło: www.tatento.pl

Zmysł równowagi jest ściśle powiązany z innymi zmysłami i pomaga w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała, napięcia mięśniowego oraz odpowiada za czucie własnego ciała w przestrzeni i koordynację ruchową. W późniejszym funkcjonowaniu przekłada się to m.in. na orientację w przestrzeni, świadomość kierunku (prawo, lewo, góra, dół) i wyobraźnię przestrzenną.

Badacze są zdania, że rozwój dziecka w najwcześniejszym okresie życia – przede wszystkim funkcjonowanie narządów zmysłów wyższego rzędu oraz właściwe przetwarzanie bodźców płynących z otoczenia – w dużej mierze zależy od prawidłowego funkcjonowania układu równowagi. Wszelkiego rodzaju nieprawidłowości mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dzieje się tak dlatego, że układ przedsionkowy jest według wielu neurofizjologów czymś, co jednoczy pracę innych układów sensorycznych. A nasze zmysły nie działają w izolacji – współdziałają ze sobą, by odbierać sygnały ze świata zewnętrznego i tym sposobem tworzyć obraz otaczającej rzeczywistości.

Gdy układ przedsionkowy nie funkcjonuje prawidłowo…

Sygnały świadczące o tym, że układ przedsionkowy nie pracuje prawidłowo, często są subtelne i na pierwszy rzut oka mylnie interpretowane. Może się zdarzyć, że dziecko:

• ma trudności z uczeniem się,
• jest bardzo emocjonalne,
• ma problemy z koordynacją ruchową,
• ma trudności z codziennymi aktywnościami: wiązaniem butów, samodzielnym ubieraniem się,
• często się przewraca, potyka,
• boi się wspinać,
• ma trudności z jazdą na rowerze, hulajnodze,
• wydaje się nieadekwatnie reagować na pozornie normalne sytuacje.

Oznacza to, że przetwarzanie bodźców pochodzących ze świata zewnętrznego jest zakłócone, zatem integracja sensoryczna nie przebiega prawidłowo.

Integracja sensoryczna to zdolność układu nerwowego do organizacji i interpretacji informacji dostarczanych przez zmysły oraz adekwatna reakcja organizmu na bodźce płynące z otoczenia – mózg otrzymuje informacje pochodzące ze wszystkich receptorów: wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i czuciowych, potrafi je odpowiednio zinterpretować i na nie odpowiedzieć.

Integracja sensoryczna kształtuje się już życiu płodowym

Przebieg ciąży i poród mogą mieć bardzo duże znaczenie: zarówno ciąże patologiczne, leżące, jak i cesarskie cięcie są uznawane jako potencjalne czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć negatywnie na późniejsze prawidłowe funkcjonowanie układu przedsionkowego i czucie głębokie. To dlatego, że takie dziecko w życiu płodowym otrzymuje uboższą stymulację, czyli mniej bodźców niż maluchy, których mamy są w naturalny sposób aktywne. Istnieje także hipoteza, że dzieci, które są w tzw. ułożeniu pośladkowym, mają uszkodzony układ przedsionkowy, dlatego nie potrafią rozpoznać różnicy między górą a dołem i przybrać właściwej pozycji.

Korzyści płynące z… bujania

Na szczęście istnieje sposób, który może w łagodny sposób wspomóc prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu przedsionkowego. To nic innego, jak… bujanie się! Przyszłe mamy, nawet te, które są w ciąży zagrożonej, powinny starać się dostarczać sobie tego typu stymulacji: np. polegiwać w hamaku lub w bujanym fotelu. Łagodne kołysanie powoduje delikatne zmiany położenia ciała w przestrzeni, dzięki czemu maluch w brzuchu mamy dostaje bodźce, których tak bardzo mu brak. Ta pozornie prosta czynność dostarcza rozwijającemu się maleństwu mnóstwo korzyści.

Dlaczego bujanie/kołysanie w leżącej ciąży jest ważne?

• pobudza mózg do aktywności,
• stymuluje układ przedsionkowy,
• pomaga w wytwarzaniu połączeń między neuronami,
• wzmacnia mięśnie posturalne ciała.

W przyszłości może przełożyć się to na prawidłowe napięcie mięśniowe, dobrą koordynację ruchową, świadomość swojego ciała w przestrzeni oraz wyobraźnię przestrzenną.

Łagodne bujanie i kołysanie jest bardzo ważne także po narodzinach. Noszenie na rękach, kołysanie w wózku lub w kołysce działają na niemowlęta uspokajająco i wyciszająco. Badania pokazują, że mogą również przyspieszać rozwój motoryczny dziecka.

Źródło: www.dziecisawazne.pl