ETAP I

• Nauka unoszenia języka za górne zęby(kilkanaście razy dziennie, przed lustrem).
  • Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem , parkingiem. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
  • Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp.
  • Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
  • Konik jedzie na przejażdżkę- naśladuj konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
  • Winda- otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
  • Karuzela- dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
  • Chomik- wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
  • Malarz- maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
  • Młotek- wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
  • Żyrafa- ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
  • Słoń- ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.

ETAP II ( jeżeli dziecko potrafi zawsze wskazać "zaczarowane miejsce")

• Połykanie śliny.

Mówimy do dziecka:  Połóż język w zaczarowanym miejscu, zaparkuj w garażu (za górnymi zębami). Trzymaj go tam przez cały czas, zamknij zęby, uśmiechnij się szeroko i połknij ślinę .

Połykaniu nie może towarzyszyć napięcie warg, które nie powinny stawiać oporu przy ich rozchyleniu.

ETAP III

• Połykanie płynów.

Ćwiczenia stosujemy kilkakrotnie w ciągu dnia (w sumie przez 20 - 30 minut). Picie płynów odbywa się porcjami. Dziecko bierze do ust niewielki łyk. Wcześniej prosimy, żeby poczekało na hasło "połykamy". Polecamy, aby uniosło język do góry, zamknęło zęby, rozchyliło wargi i dopiero teraz połknęło płyn.

Możliwe przyczyny ślinotoku u dziecka:

- Ząbkowanie. Jest to naturalny proces. Ślina spełnia w tym czasie funkcje zmiękczające

i regenerujące dziąsła.

- Ślinienie to uboczny skutek treningu narządów mowy, kiedy wszystko rozwija

się prawidłowo.

Dzieci często same ćwiczą swoją buźkę – parskają, prychają, robią bańki ze śliny itp.

– jest to jak najbardziej naturalne.

- Silne emocje: gniew, złość, nerwowość mogą być bodźcem wywołującym nadmierne ślinienie.

- Nieprawidłowe nawyki i odruchy, np. nadmierne bodźcowanie poprzez trzymanie

palców w buzi, ssanie kciuka albo gdy dziecko zbyt często ma otwartą buzię – przy zabawie,

podczas spania itp.

Ślina wydobywa się wówczas poza jamę ustną.

- Dziecko nie przyjmuje właściwych pokarmów.

Ślina jest sygnałem, że dziecko może zacząć przyjmować pokarmy stałe, ponieważ zawiera enzymy,

które ten pokarm rozmiękczają, rozdrabniają i sklejają.

Jeśli dziecko pije z butelki za długo lub często przyjmuje rzadkie pokarmy – ślina będzie się

gromadzać, ponieważ enzymy nie mają na czym wykonać swojej pracy.

- Zapalenia oraz choroby zębów, dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej.

Konieczna jest konsultacja stomatologiczna, aby zlikwidować przyczynę ślinienia.

- Ciała obce w obrębie jamy ustnej.

- Infekcje górnych dróg oddechowych. Alergie, zapalenia zatok przynosowych,

powiększone migdałki. Niezbędna jest w tym przypadku konsultacja z lekarzem pediatrą

lub laryngologiem.

- Obniżone bądź zwiększone napięcie mięśni twarzy, ze szczególnym uwzględnieniem

mięśnia okrężnego ust.

Konieczna jest konsultacja logopedyczna, niekiedy neurologiczna, w celu ustalenia przyczyn

nieprawidłowego napięcia mięśniowego.

- Zaburzenia połykania. Nieprawidłowy typ połykania. Jest to bardzo częsta przyczyna

gromadzenia się płynów, w tym także śliny w jamie ustnej.

Naturalne dla języka jest, by był on w jamie ustnej, opierając sie na podniebieniu,

zatem język uciekający z ust, świadczy, że dziecko nie potrafi trzymać go w tej pozycji,

przełykać śliny prawidłowo.

W tym przypadku niezbędna jest konsultacja z logopedą.

Prawidłowe połykanie jest czynnością, której dziecko z pomocą logopedy

może się nauczyć.

- Niedomykanie ust. Spowodowane wiotkością mięśni twarzy lub przerostem migdałków.

Ślina wycieka najczęściej poza jamę ustną.

Rodzicu! Jeżeli zauważyłeś niepokojące symptomy ślinienia u Twojego dziecka, zgłoś się

do specjalisty: lekarza pediatry, laryngologa lub logopedy.

Ich zadanie polega na określeniu, czy występuje problem nadmiernej produkcji śliny,

czy też trudności z jej połykaniem i gromadzeniem w jamie ustnej.

Następnie należy wdrożyć odpowiednią terapię w celu wyeliminowania danego problemu.

• · Wdech nosem przy zamkniętych ustach i wydech ustami ułożonymi jak przy wymowie głoski "u".
• · Dmuchanie ustami na piórka, piłeczkę pingpongową, waciki, kawałki papieru.
• · Dmuchanie wacików ustawionych w szeregu – wyścigi samochodów.
• · Dmuchanie na watki obiema dziurkami nosa, a następnie przytykanie na przemian jednej z dziurek nosa.
• · Chuchanie na "zmarznięte ręce" oraz na "gorącą zupę".
• · Wąchanie kwiatków, napojów itp.
• · Dmuchanie na wiszące na sznurkach waciki, piórka, kokardki.
• · Dmuchanie na wiatraczek.
• · Dmuchanie na zapaloną świeczkę tak, aby płomień nie zgasił się tylko wyginał.
• · Pompowanie baloników.
• · Zabawa w "dźwig" przy użyciu rureczki - przenosimy leżące waciki przez przyssanie ich do rurki / konieczny jest głęboki wdech i zatrzymanie powietrza w płucach.
• · Puszczanie baniek mydlanych.
• · Dmuchanie do naczynia z wodą przez rurkę.
• · Zakładanie wargi dolnej na górną oraz górnej na dolną.
• · Dolną wargę nakrywamy zębami i głośno wydychamy powietrze tak, aby wypchnąć dolną wargę / słyszymy wtedy dźwięk FF/.
• · Rozciągamy usta jak do dźwięku "e", a następnie ustawiamy w kółeczko jak do dźwięku "u".
• · Rozciągamy wargi jak do dźwięku "i".
• · Naciągamy kąciki warg w prawo, a potem w lewo.
• · Wargi ściągamy do przodu w " dzióbek" i wykonujemy nimi ruch okrężny.
• · Wargi wkładamy do ust między zęby i naciągamy.
• · Wyciskamy powietrze przez zaciśnięte wargi tak, aby powstał dźwięk "p".
• · Ssanie górnej wargi, a następnie dolnej.
• · Nabieranie powietrza pod wargę górną, a następnie dolną.
• · Utrzymywanie ołówka między nosem, a górną wargą.
• · Wydymanie policzków przy zamkniętych wargach.
• · Wydymanie powietrzem lewego policzka i przeniesienie go do prawego.
• · Wydymanie policzków, a następnie uwolnienie ich przez silne dmuchnięcie celem rozwarcia warg / głoska "p"/
• · Wciąganie policzków do środka jamy ustnej.
• · Zabawa w "króliczka" – unoszenie wargi górnej do góry tak, aby było widać zęby.
• · Oprzeć siekacze górne na dolnej wardze i mocno wydmuchiwać powietrze przez szczelinę wargowo-zębową.
• · Parskanie wargami.
• · Układanie ust w ryjek i wciąganie do ust policzków.
• · Układanie ust w ryjek i cmokanie.
• · Całuski – cmokanie wargami ustawionymi w ryjek.
• · Wymawianie na przemian głosek "a", "o".
• · Wymawianie samogłosek parami np.: a-i, i-a, a-u, u-a.
• · Łączenie wielu samogłosek podczas wymowy na jednym wydechu np.: a-o-i-e-u
• · Wymawianie samogłosek staccato na jednym wydechu np.: a.o.i.e.u.
• · Granie palcami na wargach.
• · Wysuwanie ostro języka bez dotykania nim warg i cofanie go z powrotem w głąb jamy ustnej.
• · Wysuwanie cienkiego języka tzw. niteczki i chowanie go.
• · Wysuwanie szerokiego języka tzw. łopatki i chowanie go.
• · Wysuwanie na przemian cienkiego i grubego języka i chowanie go.
• · Próby dotykania językiem nosa.
• · Próby dotykania językiem brody.
• · Dotykanie językiem prawego kącika ust na zmianę z lewym.
• · Dotykanie językiem szerokim dolnych, a następnie górnych zębów.
• · Dotykanie językiem raz dolnej raz górnej wargi.
• · Dotykanie językiem górnej wargi i odrywanie go przy dmuchnięciu na czubek języka.
• · Dotykanie czubkiem języka podniebienia i odrywanie go – klaskanie.
• · "Liczenie zębów" – dotykanie czubkiem języka każdego zęba po kolei zaczynając od tyłu przez przód do tyłu od góry potem od dołu.
• · Oblizywanie górnej i do dolnej wargi na zmianę.
• · Oblizywanie ruchem okrężnym warg od górnej przez dolną do górnej.
• · "Wymiatanie zza zębów" przesuwanie języka między wargą, a zębami od prawej strony do lewej, a potem to samo na dole.
• · Trzymanie języka przy dolnych zębach i unoszenie środka języka do góry.
• · Zwijanie języka w rureczki
• · Wypychanie policzkiem policzka / na przemian lewego i prawego/.
• · Wymawianie głoski "l", a następnie głoski "a".
• · Wymawianie sylaby "la" przy otwartych ustach.
• · Przeciskanie języka między zębami.
• · Przy szeroko otwartych ustach układamy język za górnymi zębami i czubkiem języka wymawiamy szybko głoskę " ddddd" / dolna szczęka nie opuszcza się/.
• · Przy szeroko otwartych ustach układamy język za górnymi zębami i czubkiem języka wymawiamy szybko głoskę " tdtdtd" / dolna szczęka nie opuszcza się/.
• · Przy szeroko otwartych ustach układamy język za górnymi zębami i czubkiem języka wymawiamy szybko głoskę " tdntdntdn" / dolna szczęka nie opuszcza się/.
• · Lizanie językiem podniebienia za górnymi zębami.
• · Lizanie czubkiem języka kawałka czekolady przyklejonego na podniebieniu.
• · Ssanie twardych cukierków.
• · Głębokie oddychanie nosem – wdech nosem i wydech nosem (wszystko przyotwartych ustach).
• · Głębokie oddychanie ustami – wdech i wydech ustami ( nos zaciśnięty palcami).
• · Głębokie oddychanie – wdech nosem, wydech ustami.
• · Ziewanie – szczęka jest nisko opuszczona.
• · Kasłanie z wysuniętym na zewnątrz językiem.
• · Chrapanie na wdechu i na wydechu.

          Bardzo często podczas zajęć logopeda obserwuje, że dziecko ma niewłaściwy tor oddechowy, tzn. oddycha przez uchylone usta. Podejrzeniem jest niedrożność nosa objawiająca się katarem, ale jeśli ta przyczyna odpada, a my obserwujemy, że pociecha ma uchylone usta przez większość czasu, chrapie przez sen, często „ łapie” infekcje górnych dróg oddechowych, to warto udać się do laryngologa, by ocenił również stan trzeciego migdała.

         Anomalią jest sytuacja, gdy trzeci migdał jest przerośnięty i zaczyna źle oddziaływać na słuch dziecka (przytykanie trąbek słuchowych, nawracające zapalenia ucha). Ponadto stale uchylone usta, w konsekwencji nieprawidłowa pozycja języka w jamie ustnej, może powodować problemy ortodontyczne w postaci wad zgryzu.

        Jeśli laryngolog stwierdzi znaczne przerośnięcie trzeciego migdała zaleci nieinwazyjne badanie słuchu- tympanometrię. Na podstawie badania diagnostycznego, obserwacji, wywiadu z rodzicem zadecyduje o leczeniu farmakologicznym bądź operacyjnym, czyli wycięciu trzeciego migdała. Ze względu na prawidłowy rozwój mowy, artykulację głosek, słuch i zgryz niezwykle ważna jest konsultacja laryngologiczna jeśli zauważymy niepokojące symptomy.

Po usunięciu trzeciego migdała przydatne stają się ćwiczenia oddechowe, które zamieszczam poniżej:
 -dmuchanie baniek mydlanych, dmuchanie na waciki, piórka, skrawki waty; wiatraczki\

  - dmuchanie na papierowe statki, którymi możemy bawić się w misce z wodą

  - dmuchanie balonów,

 -wdech nosem i wydech ustami (przedłużanie fazy wydechowej)

             Pamiętajmy o tym, że dziecko przez przerośnięty migdał mogło nabyć nawyk oddychania przez uchylone usta, co jest niewłaściwe i poprzez systematyczne ćwiczenia staramy się go zminimalizować, a następnie zlikwidować.

            Ćwiczenia nie powinny zająć nam więcej niż kilka minut dziennie ze względu na hiperwentylację (częsty objaw to zawroty głowy), należy więc selektywnie wybrać ćwiczenia i stosować z rozwagą.

ĆWICZENIA DYKCYJNE

- Naśladuj warkot silnika motocyklowego na różnych wysokościach dźwięku.
Najpierw używaj jedynie warg, potem języka, na koniec warg i języka. Warto
parsknąć!

- Kilkakrotnie jak najgłośniej przeciągle cmoknij.

- Kilka razy szeroko otwórz i zamknij usta, układając je w pozycji
poszczególnych samogłosek - "a", "o", "u", "e", "i", "y", tym razem rób to
głośno.

- Głośno i wyraźnie wypowiadaj połączenia:

"abba, obbo, ubbu, ebbe, ibbi, ybby";
"assa, osso, ussu, esse, issi, yssy".

Wybierz sobie różne spółgłoski i łącz je z samogłoskami według powyższego
wzoru. Każda głoska musi być słyszalna!

- W różnym tempie wypowiedz:

"da-ta-za-sa-dza-ca-na-ła";

"di-ti-zi-si dzi"; "zia-sia-dzia-cia-nia";
"ga-ka-ha-cha";
"gia-kia-hia-chia".

 - W różnym tempie powiedz:

"brim, bram, bram, bram, brom";
"trim, tram, tram, tram, trom";
"krim, kram, kram, kram, krom" itd.

Wierszyki na dykcję

 BĄK
Spadł bąk na strąk,
a strąk na pąk.
Pękł pąk, pękł strąk,
a bąk się zląkł.

BYCZKI
W trzęsawisku trzeszczą trzciny,
trzmiel trze w Trzciance trzy trzmieliny
a trzy byczki znad Trzebyczki
z trzaskiem trzepią trzy trzewiczki.

• · Wdech nosem przy zamkniętych ustach i wydech ustami ułożonymi jak przy wymowie głoski "u".
• · Dmuchanie ustami na piórka, piłeczkę pingpongową, waciki, kawałki papieru.
• · Dmuchanie wacików ustawionych w szeregu – wyścigi samochodów.
• · Dmuchanie na watki obiema dziurkami nosa, a następnie przytykanie na przemian jednej z dziurek nosa.
• · Chuchanie na "zmarznięte ręce" oraz na "gorącą zupę".
• · Wąchanie kwiatków, napojów itp.
• · Dmuchanie na wiszące na sznurkach waciki, piórka, kokardki.
• · Dmuchanie na wiatraczek.
• · Dmuchanie na zapaloną świeczkę tak, aby płomień nie zgasił się tylko wyginał.
• · Pompowanie baloników.
• · Zabawa w "dźwig" przy użyciu rureczki - przenosimy leżące waciki przez przyssanie ich do rurki / konieczny jest głęboki wdech i zatrzymanie powietrza w płucach.
• · Puszczanie baniek mydlanych.
• · Dmuchanie do naczynia z wodą przez rurkę.
• · Zakładanie wargi dolnej na górną oraz górnej na dolną.
• · Dolną wargę nakrywamy zębami i głośno wydychamy powietrze tak, aby wypchnąć dolną wargę / słyszymy wtedy dźwięk FF/.
• · Rozciągamy usta jak do dźwięku "e", a następnie ustawiamy w kółeczko jak do dźwięku "u".
• · Rozciągamy wargi jak do dźwięku "i".
• · Naciągamy kąciki warg w prawo, a potem w lewo.
• · Wargi ściągamy do przodu w " dzióbek" i wykonujemy nimi ruch okrężny.
• · Wargi wkładamy do ust między zęby i naciągamy.
• · Wyciskamy powietrze przez zaciśnięte wargi tak, aby powstał dźwięk "p".
• · Ssanie górnej wargi, a następnie dolnej.
• · Nabieranie powietrza pod wargę górną, a następnie dolną.
• · Utrzymywanie ołówka między nosem, a górną wargą.
• · Wydymanie policzków przy zamkniętych wargach.
• · Wydymanie powietrzem lewego policzka i przeniesienie go do prawego.
• · Wydymanie policzków, a następnie uwolnienie ich przez silne dmuchnięcie celem rozwarcia warg / głoska "p"/
• · Wciąganie policzków do środka jamy ustnej.
• · Zabawa w "króliczka" – unoszenie wargi górnej do góry tak, aby było widać zęby.
• · Oprzeć siekacze górne na dolnej wardze i mocno wydmuchiwać powietrze przez szczelinę wargowo-zębową.
• · Parskanie wargami.
• · Układanie ust w ryjek i wciąganie do ust policzków.
• · Układanie ust w ryjek i cmokanie.
• · Całuski – cmokanie wargami ustawionymi w ryjek.
• · Wymawianie na przemian głosek "a", "o".
• · Wymawianie samogłosek parami np.: a-i, i-a, a-u, u-a.
• · Łączenie wielu samogłosek podczas wymowy na jednym wydechu np.: a-o-i-e-u
• · Wymawianie samogłosek staccato na jednym wydechu np.: a.o.i.e.u.
• · Granie palcami na wargach.
• · Wysuwanie ostro języka bez dotykania nim warg i cofanie go z powrotem w głąb jamy ustnej.
• · Wysuwanie cienkiego języka tzw. niteczki i chowanie go.
• · Wysuwanie szerokiego języka tzw. łopatki i chowanie go.
• · Wysuwanie na przemian cienkiego i grubego języka i chowanie go.
• · Próby dotykania językiem nosa.
• · Próby dotykania językiem brody.
• · Dotykanie językiem prawego kącika ust na zmianę z lewym.
• · Dotykanie językiem szerokim dolnych, a następnie górnych zębów.
• · Dotykanie językiem raz dolnej raz górnej wargi.
• · Dotykanie językiem górnej wargi i odrywanie go przy dmuchnięciu na czubek języka.
• · Dotykanie czubkiem języka podniebienia i odrywanie go – klaskanie.
• · "Liczenie zębów" – dotykanie czubkiem języka każdego zęba po kolei zaczynając od tyłu przez przód do tyłu od góry potem od dołu.
• · Oblizywanie górnej i do dolnej wargi na zmianę.
• · Oblizywanie ruchem okrężnym warg od górnej przez dolną do górnej.
• · "Wymiatanie zza zębów" przesuwanie języka między wargą, a zębami od prawej strony do lewej, a potem to samo na dole.
• · Trzymanie języka przy dolnych zębach i unoszenie środka języka do góry.
• · Zwijanie języka w rureczki
• · Wypychanie policzkiem policzka / na przemian lewego i prawego/.
• · Wymawianie głoski "l", a następnie głoski "a".
• · Wymawianie sylaby "la" przy otwartych ustach.
• · Przeciskanie języka między zębami.
• · Przy szeroko otwartych ustach układamy język za górnymi zębami i czubkiem języka wymawiamy szybko głoskę " ddddd" / dolna szczęka nie opuszcza się/.
• · Przy szeroko otwartych ustach układamy język za górnymi zębami i czubkiem języka wymawiamy szybko głoskę " tdtdtd" / dolna szczęka nie opuszcza się/.
• · Przy szeroko otwartych ustach układamy język za górnymi zębami i czubkiem języka wymawiamy szybko głoskę " tdntdntdn" / dolna szczęka nie opuszcza się/.
• · Lizanie językiem podniebienia za górnymi zębami.
• · Lizanie czubkiem języka kawałka czekolady przyklejonego na podniebieniu.
• · Ssanie twardych cukierków.
• · Głębokie oddychanie nosem – wdech nosem i wydech nosem (wszystko przyotwartych ustach).
• · Głębokie oddychanie ustami – wdech i wydech ustami ( nos zaciśnięty palcami).
• · Głębokie oddychanie – wdech nosem, wydech ustami.
• · Ziewanie – szczęka jest nisko opuszczona.
• · Kasłanie z wysuniętym na zewnątrz językiem.
• · Chrapanie na wdechu i na wydechu.
• · "Gulgotanie" – płukanie gardła ciepłą wodą.
• · Nabieranie powietrza nosem i zatrzymywanie go w jamie ustnej, a następnie próby"połknięcia" go.
• · Chuchanie przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie głoski "k" przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie głoski "g" przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie głoski "n" przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie dźwięku "nk" przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie głoski "x" przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie dźwięku "ux" przy szeroko otwartych ustach.
• · Wymawianie połączeń "ga, ge, go, gu, gę, gą", "ka, ke, ko, ku, itp.
• · Wymawianie połączeń z głoską "k" lub "g" na końcu wyrazu.
• · Rozpoznawanie dźwięków z otoczenia / samochód, radio, woda, zegar, pies, pukanie, oklaski.
• · Rozpoznawanie z otoczenia kilku dźwięków jednocześnie np.; piłka, moneta, kamyki, woda / wykonujemy to ćwiczenie z zamkniętymi oczami/.
• · Rozpoznawanie instrumentów muzycznych po dźwięku,
• · Wsłuchiwanie się w ciszę i szukanie dźwięków np. śpiewu ptaków.