CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD TERAPEUTYCZNYCH STOSOWANYCH W PRACY Z OSOBAMI Z AUTYZMEM

      Autyzm to odmienny od typowego sposób rozwoju człowieka, objawiający się różnicami w sposobie komunikacji, nawiązywania relacji, wyrażania emocji, uczenia się oraz różnorodnym schematem zachowań. Autyzm nie jest chorobą. Jest stanem – odmiennym sposobem myślenia i odczuwania świata. Określenie “spektrum autyzmu” ma na celu zwrócenie uwagi na to, jak różnorodne są osoby z autyzmem i w jak różny sposób zaburzenie to może wpływać na ich życie. W spektrum znajdują się zarówno osoby niemówiące, mające poważne problemy w zakresie samodzielności i funkcjonujące na poziomie niepełnosprawności intelektualnej, jak również osoby sprawnie porozumiewające się mową, zakładające rodziny i realizujące się w życiu zawodowym. Mimo iż przyczyna autyzmu nie została jeszcze w pełni poznana, to na podstawie dotychczasowej wiedzy opracowano  wiele metod pracy z osobami z autyzmem, mających na celu poprawę ich funkcjonowania. Należy pamiętać, że autyzm towarzyszy osobie przez całe życie (nie da się go wyleczyć), jednakże im wcześniejsza diagnoza i idąca za nią odpowiednio dobrana terapia, tym większa szansa na poprawienie jakości życia osób z autyzmem i ich rodzin. W Polsce dostępnych jest kilkanaście metod terapii autyzmu. Niektóre z nich są specyficzne, dedykowane dla autyzmu i mają na celu całościowe wspomaganie rozwoju osoby autystycznej. Inne z kolei są metodami wspomagającymi, to znaczy, że są pomocne w rozwijaniu konkretnej umiejętności/sfery rozwoju. W terapii wiodące są dwa podejścia: behawioralne i rozwojowe, jednakże, jak podają źródła coraz popularniejsza staje się tendencja do łączenia różnych metod, w celu jak najlepszego dopasowania terapii do potrzeb i możliwości osoby z niej korzystającej.

JAKO GŁÓWNE METODY TERAPII AUTYZMU DOSTĘPNE W POLSCE WYMIENIA SIĘ:

• Metoda Behawioralna - Stosowana Analiza Zachowania - Celem terapii jest zmiana zachowania osoby z autyzmem, polegająca na zwiększeniu liczby zachowań pozytywnych (akceptowanych społecznie/prawidłowych) i zmniejszeniu liczby zachowań negatywnych (nieakceptowanych społecznie/nieprawidłowych) przy zastosowaniu wiedzy nt. schematów uczenia się czyli stosowaniu systemów nagród i kar. Pierwsze z założeń polega na stosowaniu pozytywnych wzmocnień w celu utrwalenia występowania pożądanych zachowań. Dzieci powinny być nagradzane za każde dobre zachowanie, aby zmotywować je do pracy. Na tym etapie dziecko uczy się wykonywania prostych poleceń, naśladowania, dopasowywania do wzoru przedmiotów, mowy czynnej. Uczy się także zachowań społecznych i samodzielności. W kolejnym etapie likwiduje się zachowania niepożądane takie jak wszelkie formy agresji. Jedną z metod stosowanych na tym etapie jest wygaszanie czyli wycofywanie wzmocnienia występującego po zachowaniu niepożądanym. Kolejnymi są wykluczenie i hiperkorekcja. Wykluczenie stosuje się w przypadku zachowań agresywnych i polega na przytrzymaniu fizycznym lub zabraniu dziecka do innego pomieszczenia. Hiperkorekcja stosowana jest gdy dziecko wyrządzi jakąś szkodę i polega na naprawieniu jej. Ostatni etap jest najważniejszy ponieważ polega na uogólnianiu bodźca reakcji. To uogólnianie to zdolność przenoszenia bodźca na inne sytuacje. Aby uzyskać pozytywny efekt, w tym etapie należy zmieniać środowisko pracy z dzieckiem, a nawet terapeutów.
• TEACCH - Leczenie i Kształcenie Dzieci z Autyzmem i Podobnymi Upośledzeniami Komunikacji – ten  program opiera się na założeniu, że należy zarówno tłumaczyć i przybliżać środowisko osobom z autyzmem jak i wpływać na środowisko tak, aby było bardziej zrozumiałe. Pracą terapeuty jest tłumaczenie świata osób z autyzmem i osób neurotypowych tak, aby przybliżać je do siebie. Celem jest przede wszystkim osiągnięcie jak najpełniejszej samodzielności przez osobę z autyzmem. W metodzie tej stosuje się techniki dostosowania środowiska - organizacji czasu i przestrzeni, plany zajęć etc. zwiększające samodzielność osoby z autyzmem. Istotnym aspektem jest indywidualne podejście do osoby z autyzmem, tworzenie zindywidualizowanych planów terapeutycznych, dostrzeganie i wykorzystywanie mocnych stron osoby z autyzmem, a także współpraca terapeuty z rodziną oraz szkołą osoby z autyzmem. Program swoją wysoką skuteczność zawdzięcza przede wszystkim wielkiemu zaangażowaniu się osób realizujących program, położeniu głównego nacisku na więzi między rodzicami a dziećmi, między rodzicami, a osobami współpracującymi z dzieckiem. W założeniu jest to system pomagający włączać osoby z autyzmem do szkół ogólnodostępnych.
• Metoda ESDM - Model wczesnej interwencji terapeutycznej przeznaczonej dla dzieci w wieku 1 – 5 lat. Polega na zabawach rozwojowych budowaniu pozytywnych relacji, wykorzystuje też elementy Stosowanej Analizy Zachowania (SAZ). Celem jest poprawa umiejętności poznawczych i językowych.
• RDI – Metoda Rozwoju Relacji – tutaj punktem wyjścia jest autyzm rozumiany jako deficyt poznawczy i przewaga inteligencji statycznej (zautomatyzowane, proste czynności tj. zapamiętywanie, działanie wg planu) nad dynamiczną (skomplikowane operacje takie jak: przewidywanie, szacowanie, planowanie). Metoda RDI koncentruje się na rozwijaniu umiejętności w zakresie trzech głównych objawów autyzmu: wchodzenie w relacje, komunikacja oraz elastyczne myślenie. Dorosły wprowadza dziecko w tzw. produktywną niepewność – stawia przed nim wyzwanie i czeka, co dziecko zrobi w razie potrzeby udzielając wskazówek. Każdy rodzic tworzy takie sytuacje bez zastanawiania się nad nimi. W przypadku dzieci z zaburzeniami rozwoju i ich rodziców taka relacja może nie tworzyć się w naturalny sposób. RDI uczy rodziców dzieci ze spektrum autyzmu w jaki sposób wchodzić w relację uczestnictwa prowadzonego. RDI jest stworzone do stosowania przede wszystkim przez rodziców, zaś nad prowadzeniem terapii czuwa konsultant RDI.
• Metoda Opcji - Najważniejsze założenie tej metody to bezwarunkowa akceptacja osoby z autyzmem, postrzeganie autyzmu jako zespołu trudności w kontakcie, które da się zwalczyć. Celem jest nawiązanie więzi między dzieckiem, a jego matką/bliską osobą, dlatego najważniejszą umiejętnością jaką dziecko powinno przyswoić jest mowa, będąca podstawą komunikacji. Wychodzi się od nawiązania kontaktu wzrokowego, przez naśladownictwo do dotyku, który ma być przedłużeniem koncentracji uwagi. Najbardziej istotnymi działaniami tego programu są: naśladowanie aktywności i zachowań osób autystycznych, w celu zrozumienia ich zachowania oraz mającego wprowadzić osoby z autyzmem w interakcje i wzajemne włączanie się w zadania. Dobra relacja dziecka i dorosłego jest bazą do uczenia kolejnych umiejętności. Podstawą jest podążanie za motywacją dziecka. Dorośli dołączają do ulubionych aktywności dziecka, następnie stopniowo poszerzają jego zainteresowania i uczą nowych umiejętności. Sama metoda polega przede wszystkim na jak najdłuższym spędzaniu czasu na wspólnej zabawie i byciu w kontakcie zgodnie z zasadą 3E (energia, ekscytacja, entuzjazm). Głównym zarządzającym terapią jest rodzic dziecka z autyzmem. Istotny jest też aspekt miejsca zabawy – pomieszczenie powinno być bezpieczne i pozbawione czynników zakłócających.
• Model DIR/Floortime – oparty jest na budowaniu relacji / Floortime czyli czas na podłodze. Czas na podłodze oznacza dosłownie, że dorosły dołącza do dziecka bawiącego się na podłodze, ale należy to także rozumieć jako podążanie za dzieckiem. Jest to pierwszy krok do nawiązania relacji. Opiekun spędza z dzieckiem 20 minut dziennie “na podłodze” (na poziomie odbioru informacji przez dziecko) i nawiązuje z nim interakcje, podąża za inicjatywami dziecka i stopniowo stawiając wyzwania, uczy zasad funkcjonowania społecznego i kolejnych umiejętności związanych z myśleniem i komunikacją. Terapię Floortime prowadzą rodzice oraz terapeuci. Metoda ta bazuje na wiedzy o wczesnym rozwoju dzieci. Podczas terapii, dzieci z autyzmem nabywają stopniowo umiejętności, które są naturalne na drodze rozwoju społeczno-komunikacyjnego. W ramach terapii dziecko przechodzi całą ścieżkę rozwoju społecznego, zaczynając od podstaw i nadrabiając braki. Dopiero kiedy ma „pełny pakiet” podstawowych umiejętności społecznych i komunikacyjnych, jest gotowe do swobodnego uczenia się o świecie od dorosłych.
• Metoda 3i – to metoda edukacji przez zabawę, która jest intensywną stymulacją mózgu, dobraną do potrzeb osoby z autyzmem oraz prowadzoną indywidualnie (dziecko – terapeuta). Głównym celem jest przede wszystkim interakcja, wymiana, kontakt z drugą osobą.
• Terapia logopedyczna - u dzieci ze spektrum autyzmu ma na celu stymulowanie rozwoju mowy, wzbogacanie słownika, którym dysponuje dziecko, ale również usprawnianie mowy czynnej i biernej w kontekście sytuacji społecznej. Często też polega na ukierunkowaniu treningu słuchowego na cechy prozodyczne mowy, a także kształtowaniu i rozwijaniu rozumienia mowy, budowaniu kompetencji językowej oraz intencji komunikacyjnej. Terapia zazwyczaj wymaga łączenia różnych metod pracy. Logopeda w początkowych etapach nie koncentruje się na poprawności artykulacyjnej, czy też technicznych aspektach mowy, lecz dąży do wzbudzenia u dziecka intencji do komunikacji, czyli pokazania, że warto się porozumiewać – nawet tylko za pomocą gestów, czy pojedynczych słów. Ważnym aspektem terapii jest również praca nad rozumieniem mowy, gestów, przekazu pozawerbalnego przez dziecko – czynników koniecznych do tego by informacje docierające do niego z otoczenia były zrozumiałe. Praca przebiega wielotorowo i wymaga wsparcia oraz współpracy z rodzicem dziecka, w celu generalizowania czynności mowy we wszelkich sytuacjach jakich dziecko doświadcza.
• Terapia pedagogiczna - dostosowywana jest w zależności od poziomu rozwoju dziecka i jego trudności w sferze edukacyjnej. Poprzez kompleksowe wspomaganie rozwoju w aspekcie poznawczym, psychicznym i emocjonalnym ma na celu określenie i zniwelowanie trudności w uczeniu się. Może przebiegać w formie spotkań indywidualnych lub grupowych. Zazwyczaj prowadzona jest przez pedagogów, pedagogów specjalnych lub oligofrenopedagogów.

METODY WSPIERAJĄCE TERAPIĘ TO:

• Arteterapia - wykorzystuje różne formy sztuki w celach terapeutycznych. W przypadku dzieci z autyzmem arteterapia pełni rolę korekcyjną, edukacyjną i rekreacyjną. Pomaga w rozpoznawaniu emocji, uwalnianiu i odreagowaniu ich, a także wyrażaniu uczuć w sposób akceptowany przez otoczenie. Wzmacnia poczucie bezpieczeństwa dziecka, zmniejsza poziom napięcia emocjonalnego oraz pomaga uaktywniać komunikację niewerbalną. Poprzez pracę w grupie można też niwelować zaburzenia społeczne, natomiast zaburzenia sensoryczne - poprzez wykorzystanie różnych materiałów, różnorodnych narzędzi, dobór metod i technik do rodzaju wrażliwości • Biofeedback – to metoda mająca na celu usprawnianie pracy ośrodkowego układu nerwowego poprzez korzystanie ze zdolności neuroplastycznych mózgu do tworzenia i wygaszania połączeń synaptycznych. Program terapii jest dostosowywany indywidualnie do każdego uczestnika na podstawie badania określającego, których fal mózgowych jest zbyt wiele, a które obszary wymagają ich zwiększenia. Treningi EEG Biofeedback polegają na wygaszaniu niepożądanych częstotliwości fal i wzmacnianiu częstotliwości pożądanych, przez co mogą wpłynąć na poprawę koncentracji, zwiększenie umiejętności relaksacji i kontroli emocji. • Dogoterapia – terapia oparta na kontakcie ze specjalnie wyszkolonym psem pod nadzorem jego opiekuna. Ma na celu oswoić dziecko w kontakcie ze zwierzęciem, zmniejszyć lęk i opór przed dotykiem. Dzięki kontaktowi z żywym stworzeniem dziecko ma szansę na rozwinięcie umiejętności komunikacyjnych, wrażliwości na reakcje zwierzęcia, umiejętności tworzenia więzi, a także samodzielności poprzez udział w prostych czynnościach pielęgnacyjnych psa. • Gimnastyka Mózgu P. Dennisona – metoda mająca na celu integrację pracy mózgu, wzmocnienie komunikacji międzypółkulowej. Wg twórcy metody brak równowagi pomiędzy pracą półkul mózgowych może prowadzić do różnego rodzaju zakłóceń, utrudniać nabywanie wiedzy, w tym umiejętności czytania i pisania, komunikacji oraz radzenia sobie ze stresem. Terapia ma prowadzić do zniwelowania „blokad” przyczyniających się do występowania wyżej wymienionych trudności. Mają one być zlikwidowane poprzez ruch, integrację umysłu i ciała. Terapia obejmuje więc ćwiczenia, które wykonywane pod kierunkiem terapeuty prowadzą do integracji obu półkul mózgu, czego efektem może być np.: polepszenie koordynacji i świadomości własnego ciała, poprawa koncentracji dziecka na własnych ruchach i działaniu, u dzieci z autyzmem - rozładowanie napięcia, naukę relaksacj
• Integracja Sensoryczna - Celem tej terapii jest dostarczenie dziecku doświadczeń poprzez odpowiednio dobraną sekwencję ćwiczeń sensoryczno-motorycznych. Program usprawnia odbiór i integrację bodźców sensorycznych w ośrodkowym układzie nerwowym, dzięki czemu wzrasta poczucie bezpieczeństwa dziecka oraz świadomość własnych odczuć i emocji. Jeżeli występują problemy z integracją docierających bodźców (integracją sensoryczną), układ nerwowy przetwarza w nieprawidłowy sposób wszystkie docierające bodźce i w tej sytuacji nie dochodzi do ich segregacji oraz oceny ważności, a dziecko ma kłopoty z interakcją z otoczeniem i rozumieniem sygnałów pochodzących z własnego organizmu.
• Komunikacja Wspierająca i Alternatywna AAC - to zbiór metod mających na celu wspieranie i ułatwianie komunikacji dla osób, które mają trudność z werbalnym nadawaniem, ale także rozumieniem mowy. U tych z dzieci, u których rozwój mowy jest jeszcze bardzo powolny lub znikomy, lub artykulacja utrudnia zrozumienie przez otoczenie, w celu usprawniania komunikacji, stosuje się Systemy AAC. Zbudowane są one ze znaków graficznych (piktogramy, PCS, obrazki, symbole, litery), znaków manualnych (np. gesty) lub tzw. znaków przestrzenno-dotykowych (np. przedmiotów, części przedmiotów przytwierdzonych na specjalnych podkładkach), a także łączenia różnego rodzaju znaków (np. gestów i obrazków). Jako częste efekty pracy za pomocą ACC podaje się: redukcję frustracji spowodowaną brakiem mowy dźwiękowej i zwiększenie poziomu samodzielności dziecka, zwiększenie ilości wokalizacji, a także naśladowania dźwięków otoczenia, wzrost częstości inicjowania kontaktów, poprawę w zakresie rozumienia oraz reagowania na docierające komunikaty. Przykładowe systemy ACC to: MAKATON, PECS (ang. Picture Exchange Communication System) oraz GPS (ang. Growth through Play System).
• MDS – Metoda Dobrego Startu – wspomaga rozwój psychomotoryczny i edukację poprzez angażowanie wielozmysłowe dziecka. Podejście wykorzystuje metody wzrokowo – słuchowo – dotykowo – kinestetyczno – ruchowe oraz funkcje językowe i wykonawcze. Silna stymulacja rozwoju dziecka z wykorzystaniem metod polisensorycznych i dużym naciskiem na rozwój funkcji wzrokowych, słuchowo-językowych, a także koordynacji wzokowo-ruchowej ma na celu przygotowanie dziecka do nauki czytania i pisania. Działania prowadzące do gotowości do pisania i czytania opierają się na zorganizowanej zabawie i aktywnym wielozmysłowym uczeniu się symboli graficznych: łatwych wzorów, wzorów literopodobnych, liter i znaków matematycznych. Metoda przeznaczona jest dla dzieci od 2 do10 roku życia.
• Metoda Affolter – Metoda ta pomaga w rozwijaniu znajomości schematu ciała i praksji, a także – dzięki zastosowaniu jej w praktycznych działaniach dnia codziennego – zwiększa samodzielność dziecka. Dzieci autystyczne często cierpią na nadwrażliwość wszystkich receptorów i w związku z tym unikają dotyku. Praca metodą F. Affolter pozwala na stopniowe przezwyciężanie lęku przed dotykaniem i hartowanie wnętrza dłoni. Jednakże celem pracy nie jest samo usprawnienie dłoni, lecz poprzez działanie dłoni umożliwienie dziecku myślenia o własnym działaniu, a w efekcie końcowym – integracja działania z językiem, mową. Wedle założenia tej metody, gdy pacjent poczuje się sprawcą działania, staje się zdolny do bycia sprawcą wypowiedzi.
• Metoda Aktywności Knillów – jest to metoda, w której poprzez zmysł dotyku, rozwija się umiejętności do nawiązywania kontaktu z otoczeniem, co z kolei staje się podstawą do rozwoju kompetencji językowych i społecznych. W myśl metody do poprawnego rozwoju dziecka potrzebne są zdolności nabywania, organizowania i wykorzystywania wiedzy o sobie, a także tego, w jaki sposób ludzie zaznajamiają się ze swoim ciałem i uczą się, jak go używać. Dlatego też oddziaływania w metodzie opierają się na rozwijaniu świadomości własnego ciała poprzez połączenie ruchu ze specjalnie skomponowaną muzyką. Dzięki specjalnemu tonowi na początku i końcu każdej aktywności dziecko uczy się rozpoznawać sytuację, łączyć dźwięki z określoną aktywnością. Muzyka tworzy pewne czasowe ramy dla ruchu, pomagając dziecku wzmocnić kontrolę nad częściami ciała, wzmocnić koncentrację. Obecność i przewidywalny dotyk terapeuty dodatkowo pomagają dziecku rozwijać poczucie bezpieczeństwa, a także zmniejszyć lęk na doznania płynące z otoczenia, oraz przed nawiązaniem kontaktu z innymi.
• Metoda symultaniczno- sekwencyjna (metoda krakowska) – skierowana do dzieci mających trudności z komunikacją językową. Jest metodą opartą na podejściu neurobiologicznym i ma na celu doprowadzić do wzbudzenia w dzieciach potrzeby i chęci mówienia oraz rozwinąć umiejętność czytania. Polega na wspieraniu pracy lewej półkuli mózgowej poprzez początkowe wykorzystywanie symultanicznych (globalnych) zdolności prawej półkuli (rozpoczęcie ćwiczeń prawopółkulowych, by następnie przejść do aktywizujących lewą półkulę). W procesie terapii oprócz nauki czytania nacisk kładzie się również na rozwój analizy i syntezy wzrokowej, stymulację słuchową, procesów pamięci i myślenia, stymulację funkcji motorycznych. Metoda ta dąży zatem do poprawy całego funkcjonowania poznawczego.
• TUS - Trening Umiejętności Społecznych, to forma pracy z grupą ukierunkowana na uczenie się przez dzieci umiejętności społecznych niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu, poprzez modelowanie, odgrywanie ról oraz generalizację nabytych umiejętności w nowym otoczeniu. Wspierane są: komunikacja (np. umiejętność słuchania, reagowania na wypowiedzi innych, zadawanie pytań), umiejętności prospołeczne (m.in. nawiązywanie kontaktu wzrokowego, tworzenie i utrzymywanie granic, pomaganie innym) oraz kompetencje emocjonalne i radzenie sobie w trudnych sytuacjach (np. nauka asertywności, proszenie o pomoc).
• Metoda Thomatisa – metoda treningu słuchowego mająca na celu rozwój funkcji słuchowej, a co za tym idzie wsparcie rozwój uwagi słuchowej i komunikacji językowej. Trening odbywa się przy użyciu specjalnie skonstruowanego sprzętu tzw. „elektronicznego ucha”, które ma w idealny sposób imitować ucho ludzkie i pozwala "wyćwiczyć" ucho dziecka w taki sposób, aby mogło prawidłowo pracować (odbierać i przetwarzać dźwięki). Ćwiczenia stymulują centralny system nerwowy, a szczególnie korę mózgową, odpowiedzialną za procesy myślenia. Podczas treningu podawane są dźwięki o różnej częstotliwości i natężeniu dostosowane do potrzeb dziecka. Obejmują one zarówno dźwięki mowy ludzkiej jak i utwory muzyki klasycznej czy chorałów gregoriańskich. Trening pozawala nie tylko na stymulację uwagi słuchowej i jej rozwój, ale także wspomaga relaksację dziecka.
• Metoda Weroniki Sherborne - Metoda Ruchu Rozwijającego to system ruchowych ćwiczeń - zabaw stworzony przez Weronikę Sherborne w oparciu o wczesnodziecięce zabawy rodziców z dziećmi. Wywodzi się z dziecięcego baraszkowania – zabaw w bliskim kontakcie tj. gilgotanie, podrzucanie, siłowanie się. Dzięki terapii MRR możliwe jest wspomaganie rozwoju zaburzonych sfer funkcjonowania osób z autyzmem. Indywidualne podejście do uczestników daje możliwość rozwijania umiejętności naśladowania, koncentrowania uwagi oraz zainteresowania działaniem innych osób. Podczas pracy tą metodą dziecko poznaje swoje ciało, uczy się orientacji w przestrzeni, koordynacji ruchów. Ćwicząc z drugim człowiekiem nabywa umiejętności współpracy, nawiązywania kontaktu, dzielenia radości z innymi (umiejętności społeczne), dlatego m. in. wskazane jest, aby osobami towarzyszącymi byli rodzice. Sprzyja to budowaniu więzi oraz poczucia bezpieczeństwa. Dziecko nabiera zaufania do siebie i do opiekuna, buduje poczucie sprawstwa (umiem to zrobić) i poczucie własnej wartości (jestem ważny/ważna).
• Muzykoterapia - jest to forma terapii bazująca na leczniczym wpływie dźwięku i muzyki na organizm i psychikę człowieka. Polega na wyzwalaniu emocji i aktywizowaniu uczuć. Zajęcia terapeutyczne uczą też czerpania satysfakcji ze współdziałania w grupie. Dźwięki w różnych swoich kombinacjach pozwalają dziecku autystycznemu nie tylko na przekazanie swoich uczuć, stanów wewnętrznych, pragnień, lecz jednocześnie dają mu wiele satysfakcji z wykonywanych manipulacji dźwiękowych, ponieważ dźwięk dość często jest przedmiotem wykorzystanym w stereotypiach sensorycznych. Jednakże w muzykoterapii autyzmu niezmiernie ważne jest przestrzeganie ustalonych zasad. Bardzo ważnym elementem jest dobrze dobrany repertuar muzyczny, ponieważ muzyka sama w sobie może stać się dla osoby autystycznej obsesją, mogącą wywołać lub wzmocnić proces cofnięcia się i samoizolacji.

Metoda VIT czyli Metoda Wideotreningu Komunikacji - to interwencja terapeutyczna podczas której dorosły (rodzic, terapeuta lub nauczyciel) pracuje z trenerem omawiając nagrania swoich interakcji z dzieckiem. Celem tej metody jest poprawa relacji poprzez poznanie i stosowanie zasad dobrej komunikacji. Analizowanie pozytywnych momentów w interakcji pomaga lepiej rozumieć podopiecznego i dostosować swoją komunikację do jego potrzeb. Metoda Wideotreningu Komunikacji pomaga rodzicom/dorosłym zauważać sygnały wysyłane przez dziecko i adekwatnie na nie reagować

• Terapia więzi i dialogu prof. Olechnowicz - polega na pogłębianiu i wzbogacaniu więzi uczuciowej między rodzicami, a dzieckiem. Jest to metoda terapii o charakterze niedyrektywnym, bliska Metodzie Opcji oraz DIR/Floortime. W terapii więzi chodzi o „rozszyfrowanie” tego, co dziecko mówi swoim zachowaniem, aby następnie wziąć w tym udział. Terapia odwołuje się zatem do zaspokajania potrzeb rozwojowych dziecka. Unika się natarczywości, hałasu, gwałtownych i zbyt szybkich ruchów, które mogłyby dziecko spłoszyć. Terapeuta zachowuje spokój, czekając, aż dziecko samo spojrzy na niego lub zbliży się. Przy tym terapeuta stara się rozmawiać z dzieckiem poprzez wszelkie kontakty zmysłowe, przede wszystkim dotykając, śpiewając, karmiąc, nosząc na rękach. Nie wydaje poleceń, nie chwali ani nie gani, nie karze. Stopniowo wprowadza dziecko do współdziałania w naturalnych, codziennych sytuacjach.
• NDT-Bobath – jest to jedna z metod fizjoterapii stosowanej głównie u niemowląt, które wymagają pobudzenia w zakresie rozwoju psychomotorycznego. Jest uważana za jedną z wiodących metod terapeutycznych również w leczeniu neurorozwojowym. Terapeuta NDT-Bobath podczas ćwiczeń utrzymuje z małym pacjentem cały czas kontakt emocjonalny, słowny i wzrokowy. Terapeuta "porozumiewając się z dzieckiem" dostarcza mu wielu odpowiednich bodźców. U podstaw metody leży założenie, że istotą deficytu ruchowego są zaburzenia odruchów postawy. Ponieważ dzieci ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym bądź dysfunkcjami ruchowymi inaczej odbierają wrażenia czuciowe, ich odruchy fizjologiczne nie są prawidłowe, a sposób, w jaki się poruszają wpływa na ich dalszy nieprawidłowy rozwój. Terapia ma eliminować złe wzorce ruchowe, a utrwalać dobre, bazując na plastyczności mózgu, czyli jego zdolności do uczenia się na podstawie informacji docierających z zewnątrz. Usprawnienie napięcia mięśniowego i eliminacja nieprawidłowych odruchów dziecka hamuje niewłaściwą postawę oraz zaburzenia ruchowe i wyzwala ruchy jak najbardziej zbliżone do prawidłowych.